Czarno-biała fotografia portretowa mężczyzny w średnim wieku. Intesywnie wpatrując się w obiektyw, opiera brodę o swą prawą rękę. Krótka fryzura i delikatne zakola.

Rocznica urodzin

Arkady Fiedler wydaje się dziś autorem nieco zapomnianym. A przecież przez dziesiątki lat książki jego autorstwa należały do kanonu literatury podróżniczej (choć był autorem publikacji nie tylko odkrywających najdalsze zakątki świata). Jego książki przetłumaczono na ponad 20 języków, a łączna liczba wydań przekroczyła ponad 10 milionów egzemplarzy.

Urodził się 28 listopada 1894 r. w Poznaniu, w rodzinie Antoniego Fiedlera, wydawcy, poligrafa i… miłośnika przyrody. To właśnie ojciec zaszczepił małemu Arkademu tę pasję, której pozostał wierny przez całe życie. Po ukończeniu gimnazjum studiował nauki przyrodnicze i filozofię w Krakowie, a później w Poznaniu. Ten etap życia młodego Fiedlera przerwał wybuch powstania wielkopolskiego pod koniec grudnia 1918 r. Brał w nim czynny udział, m.in. wchodząc w skład dowództwa Żandarmerii Krajowej. Za udział w tym zwycięskim zrywie został awansowany w 1921 r. do stopnia porucznika żandarmerii. Po zakończeniu walk o granice Rzeczypospolitej Fiedler powrócił do studiów, zmieniając ich profil. W latach 1922-23 studiował w Lipsku w Akademii Sztuk Graficznych, zdobywając tytuł mistrza chemigrafii. Ale nie to miało stanowić jego główną pasję życiową. Jeszcze w okresie I wojny światowej próbował swoich sił na polu literackim, czego efektem był tomik wierszy wydany w 1917 r. „Czerwone światło ogniska”. Zadebiutował jednak dopiero w 1926 r., publikując książkę-reportaż „Przez wiry i porohy Dniestru”. Dwa lata później po raz pierwszy udał się do Brazylii południowej, czego efektem były ciekawe i bogate zbiory botaniczne i zoologiczne, które Fiedler po powrocie do kraju przekazał Muzeum Przyrodniczemu w Poznaniu, a także innym placówkom.

Początek lat 30. nie należał do najłatwiejszych w życiu pisarza. W 1930 r. odeszła od niego pierwsza żona, zabierając ich jedyne dziecko Barbarę. Miarę niepowodzeń i nieszczęść dopełnił rok 1933, gdy córka zmarła. W tym samym roku – być może, aby odreagować i przezwyciężyć kryzys wewnętrzny, Fiedler udał się w podróż do Amazonii.

Efektem tej wyprawy była książka – „Ryby śpiewają w Ukajali”, która okazała się wielkim przebojem na ówczesnym rynku czytelniczym. W 1936 r. ukazała się następna książka Fiedlera, opisująca naturalne piękno innej części świata, a mianowicie Kanady. Pierwsze wydanie „Kanady pachnącej żywicą” jest do dziś książką poszukiwaną i cenioną przez bibliofilów. Jeszcze przed wojną Fiedler opisał wrażenia z podróży po Madagaskarze w książce, która zmieniała swój tytuł: od „Radosnego ptaka drongo” aż po „Madagaskar. Gorąca wieś Ambinanitelo”.

Wybuch II wojny światowej zastał Fiedlera na Tahiti. Po klęsce wrześniowej dołączył do polskiej armii na Zachodzie. Z rozmów i wywiadów z polskimi lotnikami uczestniczącymi w 1940 r., narodził się wielki bestseller: „Dywizjon 303”. Książka doczekała się licznych wydań, a została napisana w sposób rewelacyjny. Najcenniejsze wydanie „Dywizjonu 303” powstało w okupowanym kraju, drukowane w tajnych zakładach poligraficznych, m.in. w Kielcach. Dziś uchodzi za prawdziwego białego kruka wśród kolekcjonerów i bibliofili. Z okresu wojennego pochodzi także jeszcze jedna książka Fiedlera – „Dziękuję ci, kapitanie”, opisującą rzeczywistość panującą na polskich statkach handlowych (sam pisarz służył na takich statkach w latach 1942-43).

Po wojnie Arkady Fiedler wraz z drugą żoną i dwoma synkami, którzy urodzili się w Anglii podczas wojny, wrócił do kraju. Zamieszkali w Puszczykowie (Wielkopolska). Do 1956 r. pisarz nie mógł podróżować. Napisał wówczas m.in. „Małego Bizona” – opowieść Indianina o czasach jego dzieciństwa i młodości na pograniczu amerykańsko-kanadyjskim. Książka wspaniała, wciąż urzeka opisami przyrody i nostalgicznym obrazem świata, który został zepchnięty do rezerwatów.

Inną książką Fiedlera, napisaną w tamtym okresie, była „Wyspa Robinsona”, początek awanturniczo-przygodowej trylogii, której akcja rozgrywa się w XVIII wieku na Morzu Karaibskim i w Ameryce Południowej. Następnym tomem tego cyklu było „Orinoko”, a całość zakończył „Biały Jaguar” napisany dopiero pod koniec lat 80. XX wieku!

Po 1957 r. Arkady Fiedler uczestniczył w ponad 30 podróżach i wyprawach, m.in. do Afryki Zachodniej, Madagaskaru, ówczesnych Indochin, a także Kanady i Gujany. Spuścizna literacka Fiedlera liczy 32 tytuły. Jego książki urzekają do dziś plastycznymi opisami krain, które odwiedził. Wart jest podkreślenia również autentyczny szacunek pisarza dla ludzi dalekich kultur zamieszkujących odległe części świata, które opisywał. W 1974 r. sędziwy autor zdecydował o utworzeniu w domu w Puszczykowie prywatnego muzeum swoich podróżniczych trofeów. W Puszczykowie mieszkał aż do śmierci, czyli do 7 marca 1985 r.     

Warto sięgnąć po jego książki, zawierają bowiem treści i przesłania ponadczasowe.

📕 Biografia „Fiedler: Głód świata” autorstwa Piotra Bojarskiego: klik tutaj.

Zdjęcia: Wikimedia Commons