literatura polska

Na pewno jesteście ciekawi! W Sejmie decyzja w sprawie Patronów Roku 2026 zapadła pod koniec września, Senat już wcześniej wpisał na listę swoje typy. Oto pełna lista osób i wydarzeń ważnych w przyszłym roku.

Ponoć lista patronów nie była jeszcze nigdy tak zróżnicowana jak ta na 2026 rok. Znaleźli się na niej zarówno literaci, naukowcy, artyści, politycy, jak i instytucje oraz wydarzenia ważne dla historii naszego kraju. Nadchodzący rok ma być więc pretekstem do wspomnień, ale nie tylko. Chodzi również o refleksję nad wartościami, które reprezentowali patroni: niepodległością, solidarnością, twórczością i odpowiedzialnością społeczną. Jeśli chcecie się przekonać, dlaczego tak właśnie uważamy, spójrzcie na poniższą listę patronów roku. Imponująca, prawda? (Choć znalazła się na niej tylko jedna kobieta, co trochę smuci).

Patroni Roku 2026 wybrani przez Sejm

O tym, że rok 2026 będzie poświęcony konkretnym osobom i wydarzeniom, polski Sejm zdecydował

Nagrodę Nike 2025 oraz Nagrodę Nike Czytelników otrzymała Eliza Kącka za książkę „Wczoraj byłaś zła na zielono”. Kapituła i czytelnicy wydali identyczny werdykt.

Gala wręczenia Nagrody Nike odbyła się 5 października – tego samego dnia jury wyłoniło tegoroczną laureatkę. Po raz dziewiąty w historii nagrody zarówno kapituła, jak i czytelnicy wydali taki sam werdykt. W finale Nike w tym roku oprócz Elizy Kąckiej znaleźli się również: Beata Guczalska, Ignacy Karpowicz, Kora Tea Kowalska, Dorota Masłowska, Tomasz Różycki i Paweł Sołtys.

O czym jest zwycięska książka?

„Wczoraj byłaś zła na zielono” Elizy Kąckiej (wyd. Karakter) została określona jako esej. To literacki zapis doświadczeń autorki z okresu ciąży i wychowania dorosłej już córki w spektrum autyzmu. Słowo „autyzm” nie pada w tekście ani razu. Już od pierwszych stron narratorka zastrzega, że będzie unikać przywoływania terminów medycznych, by nie być w ich władzy i nie dać sobie nałożyć kagańca.

W finale 29. edycji Nagrody Nike tradycyjnie znalazło się siedem tytułów, w tym wiersze, powieść, eseje, opowiadania czy biografia. Czytelnicy też mogą głosować na ulubiony tytuł.

W czerwcu poznaliśmy listę 20 tytułów nominowanych do tegorocznej Nagrody Literackiej Nike. Teraz ogłoszono tzw. krótką listę, czyli siedem tytułów, które weszły do finału plebiscytu. To różnorodne pozycje, dlatego trudno zgadnąć już dziś (każdy pewnie typuje inaczej), która z nich zatriumfuje. Czeka nas jeszcze chwila niepewności, bo wręczenie statuetki wraz z nagrodą pieniężną dobywa się zawsze w pierwszą niedzielę października – w tym roku będzie to 5 października. Gala odbędzie się w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. 

Na werdykt jury nie mamy wpływu, ale od momentu ogłoszenia finałowej siódemki trwa

Zamiast się jej bać, lepiej się nią pobawić. Zadaliśmy AI pytanie o najlepsze polskie powieści. Oto ranking.

Które polskie powieści opublikowane w ciągu ostatnich 50 lat są najlepsze? Ile ludzi, tyle opinii. Postanowiliśmy zapytać o to sztuczną inteligencję (to oczywiście tylko zabawa, bo AI to nie wyrocznia). AI wskazała pięć pozycji, oczywiście z zaznaczeniem, że wybór „najlepszych” zawsze jest subiektywny – podała jednak tytuły, które, według niej, są szczególnie znaczące i wybitne. Ciekawe, jakie jest wasze zdanie.

Sztuczna inteligencja i najlepsze polskie powieści

Nie obyło się bez wpadki – pierwsza wersja listy zawierała powieść napisaną po francusku („Łaskawe” Jonathana Littella), która jednak, według AI, „wywołała ogromne poruszenie w Polsce i dotyka kluczowych aspektów naszej historii i moralności”. Po korekcie na liście najlepszych polskich powieści wydanych w ostatnim półwieczu znaleźli się jednak już tylko polscy autorzy i to same znane

O pisarzach i literaturze międzywojnia niby wszystko wiemy, ale białe plamy wciąż istnieją. Opowie o nich pisarz i dziennikarz.

Dwudziestolecie międzywojenne to wyjątkowy okres w literaturze. Po odzyskaniu niepodległości pisarze rzucili się do piór – różnorodna twórczość wybuchła z nową siłą. Ile jednak naprawdę wiemy o tym okresie, a ile sobie wyobrażamy? O prawdziwym obliczu literackiego dwudziestolecia międzywojennego opowie Piotr Łopuszański, pisarz.

Literackie dwudziestolecie nieznane

Podczas prelekcji w czytelni na Wiktorskiej Piotr Łopuszański opowie o pisarzach dwudziestolecia międzywojennego, udowadniając, że tak naprawdę nie do końca znamy tę epokę w dziejach literatury, a okres ten ma wiele białych plam. Autor podzieli się swoimi najnowszymi odkryciami badawczymi, obali też parę mitów.

Pisarz opowie o pisarzach dwudziestolecia, nie tylko skupiając się na tych, których wszyscy, jak się wydaje, znamy choćby z nazwiska, np. Witkacym,