Oto Patroni Roku 2026. Historia, kultura, parlament, radio i… port

Na pewno jesteście ciekawi! W Sejmie decyzja w sprawie Patronów Roku 2026 zapadła pod koniec września, Senat dodał do listy kolejne postacie i wydarzenia. Oto pełna lista osób i wydarzeń ważnych w przyszłym roku.

Ponoć lista patronów nie była jeszcze nigdy tak zróżnicowana jak ta na 2026 rok. Znaleźli się na niej zarówno literaci i naukowcy, artyści i politycy, jak i instytucje oraz wydarzenia ważne dla historii naszego kraju. Nadchodzący rok ma być więc pretekstem do wspomnieć, ale nie tylko. Chodzi również o refleksję nad wartościami, które reprezentowali patroni: niepodległością, solidarnością, twórczością i odpowiedzialnością społeczną. Jeśli chcecie się przekonać, dlaczego tak właśnie uważamy, spójrzcie na poniższą listę patronów roku. Imponująca, prawda? (Choć znalazła się na niej tylko jedna kobieta, co trochę smuci).

Patroni Roku 2026 wybrani przez Sejm

O tym, że rok 2026 będzie poświęcony konkretnym osobom i wydarzeniom, polski Sejm zdecydował podczas posiedzenia 26 września. Lista jest dość bogata i oprócz konkretnych osób znajdują się tam wydarzenia oraz wartości.

• Józef Maksymilian Ossoliński – w dwusetną rocznicę śmierci twórcy i fundatora Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (Ossolineum). Swoje życie poświęcił polskiej kulturze i nauce, był bibliofilem, powieściopisarzem, poetą, badaczem literatury, tłumaczem, leksykografem, historykiem, prekursorem badań nad Słowiańszczyzną, a także politykiem. 
• Ignacy Daszyński – w 160. rocznicę urodzin i 90. rocznicę śmierci jednego z ojców polskiej niepodległości. Daszyński był premierem, marszałkiem Sejmu. Przez 50 lat był zaangażowany w działalność publiczną na rzecz obrony praw jednostki – najpierw na forum parlamentu monarchii austro-wegierskiej, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. w Sejmie II RP.
• Józef Czapski – w 130. rocznica urodzin wybitnego malarza, który był świadkiem zbrodni katyńskiej, wielkiego Polaka i Europejczyka. Czapski dał świadectwo zarówno okrucieństw, jak i piękna oraz pragnienia prawdy w XX wieku. Był nie tylko malarzem, ale również pisarzem, autorem esejów o sztuce i literaturze oraz unikatowych dzienników. W swojej książce „Na nieludzkiej ziemi” przedstawił wstrząsający obraz Związku Sowieckiego w czasie II wojny światowej, po wojnie jako emigrant współtworzył paryską „Kulturę”.
• Sergiusz Piasecki – w uznaniu dla dorobku pisarskiego, postawy patriotycznej i walki o polską wolność. Piasecki był weteranem wojny polsko-bolszewickiej, asem polskiego wywiadu, ale też przemytnikiem i awanturnikiem. Literacką polszczyzną nauczył się posługiwać w dorosłości, gdy przeszedł przemianę odbywając wyrok za napad z bronią w ręku. W czasie II wojny światowej żołnierz AK, po wojnie antykomunistyczny pisarz na emigracji objęty całkowitym zakazem druku przez cenzurę w PRL.
• Stanisław Staszic – w 200. rocznicę śmierci oświeceniowego pisarza i naukowca, wybitnego Polaka, który swoim życiem wpłynął na dzieje Polski. Był pionierem spółdzielczości, pisarzem politycznym i publicystą, filozofem i tłumaczem, przyrodnikiem, księdzem katolickim, członkiem Izby Edukacyjnej Księstwa Warszawskiego, ministrem stanu Księstwa Warszawskiego, ministrem stanu Królestwa Polskiego – jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia. 
• Mieczysław Fogg – w 125. rocznicę urodzin pieśniarza w uznaniu dla jego dorobku artystycznego, zasług dla promocji kultury polskiej na świecie, a także patriotyzmu i postawy, jaką prezentował m.in. w czasie niemieckiej okupacji z okresu II wojny światowej i Powstania Warszawskiego. Artysta, który był synem sklepikarki i kolejarza, sprzedał ponad 25 milionów płyt, dał kilkadziesiąt tysięcy koncertów w Polsce i za granicą (w 25 krajach świata), a w repertuarze miał ponad 2 tysiące utworów. Fogg stał ambasadorem kultury polskiej na świecie, jednym z bardziej rozpoznawalnych jej przedstawicieli.

Przyszły rok będzie też rokiem:

• Polskiego Radia – mija 100 lat od rozpoczęcia nadawania stałego programu Polskiego Radia. W niedzielę 18 kwietnia 1926 roku o godzinie 17:00 popłynęły w eter słowa spikerki Janiny Sztompkówny: „Halo, halo, Polskie Radio. Fala 480 metrów”.
• Polskiej Kolei – w stulecie powołania do życia przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe. Rozporządzenie w tej sprawie podpisał 24 września 2026 r oku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki.
• Profilaktyki Zdrowotnej – w trosce o przyszłość zdrowotną społeczeństwa oraz w odpowiedzi na dynamicznie zmieniające się wyzwania cywilizacyjne. Obchody mają stać się impulsem, który zachęci Polki i Polaków do regularnych badań, aktywności fizycznej, zdrowego odżywiania i troski o zdrowie psychiczne.

Patroni Roku 2026 wybrani przez Senat

Dużo wcześniej niż Sejm swoją decyzję ws. patronów ogłosił Senat. Na liście senatorskiej znaleźli się:

• Andrzej Wajda – w setną rocznicę urodzin oraz dziesiątą rocznicę śmierci reżysera. Wajda to jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów. Był współtwórcą polskiej szkoły filmowej oraz kina moralnego niepokoju, w swoim dorobku artystycznym upamiętniał polską historię i tożsamość kulturową.  Jego filmy weszły do kanonu arcydzieł światowego kina, a on sam stał się ambasadorem Polski i polskiej kultury w świecie. 
• Jerzy Giedroyć – w uznaniu zasług założyciela i redaktora naczelnego paryskiej „Kultury”, który swoją działalnością przyczynił się do kształtowania polskiej myśli politycznej i promowania idei wolnościowych na arenie międzynarodowej. Giedroyć całe życie poświęcił sprawie niepodległości Polski – tolerancyjnej i nowoczesnej, ale szanującej własne tradycje narodowe. W 2026 roku przypada 80. rocznica założenia przez niego wydawnictwa „Instytut Literacki” w Rzymie, które było ważnym ośrodkiem życia intelektualnego i kulturalnego Polonii. 
• Błogosławiona Matka Elżbieta Róża Czacka – w uznaniu wybitnych zasług dla osób niewidomych założycielki zgromadzenia sióstr franciszkanek i prekursorki polskiej tyflologii, czyli nauki o niewidomych. Matka Czacka, która sama była niewidoma, poświęciła życie na rzecz osób niewidomych, tworząc ośrodki edukacyjne i zawodowe, a także wspierając integrację społeczną osób z niepełnosprawnościami wzrokowymi. W podwarszawskich Laskach stworzyła ośrodek pomocy ociemniałym.

Senatorowie postanowili też, że rok 2026 będzie obchodzony jako Rok:

• Miasta Gdyni – w 100-lecie uzyskania praw miejskich przez Gdynię. Celem jest przypomnienie wyjątkowej historii Gdyni, symbolu dynamicznego rozwoju gospodarczego i nowoczesności w polskiej historii. Jest przykładem niezwykłej transformacji małej wioski rybackiej w prężnie rozwijające się miasto z jednym z najnowocześniejszych i największych portów morskich na Bałtyku i w Europie. 
• Robotniczych Protestów Czerwca 1976 – w 50. rocznicę Robotniczych Protestów Czerwca 1976 w Radomiu, Ursusie i Płocku. Senat postanowił oddać hołd wszystkim uczestnikom tych wydarzeń oraz ich rodzinom, a uchwała ma szczególne znaczenie w przywracaniu należnego miejsca wydarzeniom Czerwca 1976 i pamięci o protestach robotniczych jako świadectwa walki o sprawiedliwość społeczną i godność człowieka.