Biblioteka Publiczna

Listy : 1947-1979. T. 1

Autor: Iwaszkiewicz, Anna

Notka biograficzna

Korespondencja Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów oraz Jerzego Lisowskiego, obejmująca lata 1947-1979, liczy ponad tysiąca stron i składa się łącznie z 412 pozycji (oprócz listów są też karty pocztowe, telegramy, krótkie komunikaty skreślone na luźnych kartach i jedno zaproszenie). Listy poprzedzone są wstępem Roberta Papieskiego. Bez wątpienia jest to jedna z najważniejszych korespondencji Iwaszkiewiczowskich, a zarazem

jedna z najistotniejszych w całej polskiej powojennej epistolografii.W chwili rozpoczęcia wymiany listów z Iwaszkiewiczem Jerzy Lisowski był studentem uniwersytetu w Lille. Urodził się 10 kwietnia 1928 roku w Épinay-sur-Seine, na północnych przedmieściach Paryża, w rodzinie polsko-francuskiej. Dzieciństwo spędził na Wołyniu, gdzie jego ojciec był księgowym w folwarku Młynów, należącym do rodziny Chodkiewiczów. W 1938 roku rozpoczął naukę w VI klasie tzw. ćwiczeniówki przy Liceum Krzemienieckim, a w 1939 zdał egzamin do tegoż Liceum. Po wybuchu II wojny światowej wyjechał z matką do Francji. Wysłany do schroniska polskiego na południu Francji, uczęszczał do polskiego Gimnazjum i Liceum im. Cypriana Norwida w Villard de Lans, gdzie w 1945 roku zdał maturę. Następnie podjął studia romanistyczne i polonistyczne na uniwersytecie w Lille. W czasie studiów działał w kole naukowym i publikował artykuły w prasie studenckiej.Polsko-francuska genealogia Lisowskiego (z domieszką ukraińskości) była dla pochodzącego z Ukrainy Iwaszkiewicza nader ważna. Skamandryta postrzegał Lisowskiego jako kogoś bliskiego mu duchowo, z kim łączyła go młodość spędzona na ukraińskiej ziemi, a kto potem zanurzył się w żywioł mowy francuskiej, będąc zarazem najsilniej przywiązanym do kultury polskiej. Lisowski był więc po trosze ucieleśnieniem marzenia pisarza: cieszyć się przyjaźnią człowieka, który miałby głęboko przyswojone różnorodne kody kulturowe, w tym tak różne jak francuski i ukraiński. Odwzorowana w listach historia ich znajomości potwierdza, że Iwaszkiewicz nie zawiódł się w swoich oczekiwaniach względem Lisowskiego. Po pewnym czasie uczynił go sekretarzem miesięcznika "Twórczość", a potem wyznaczył go na swego następcę na stanowisku redaktora naczelnego.Po lekturze całości widać wyraźnie, że listy Iwaszkiewicza i Lisowskiego - z racji ważnych funkcji pełnionych przez korespondentów - dają doskonały wgląd w polskie życie literackie, kulturalne i polityczne na przestrzeni lat 1947-1979. Bohaterami listów jest wiele wybitnych postaci tego czasu, zarówno twórców, jak i polityków, działaczy społecznych, polskich i międzynarodowych. Listy w znacznym stopniu uzupełniają wiedzę na temat aktywności literackiej i społecznej Iwaszkiewicza w kraju i na arenie międzynarodowej (Francja, Włochy i wiele innych krajów), którą znamy już z jego dzienników i innych korespondencji.Łącząca ich przyjaźń nadawała listom walor głębokiej szczerości, otwartości i śmiałości sądów o wydarzeniach i ludziach - niespotykany w innych ich wypowiedziach, zwłaszcza tych oficjalnych. Poza tym listy Iwaszkiewicza i Lisowskiego - jako że obydwaj byli przez długie lata redaktorami miesięcznika "Twórczość" - kreślą historię tego najlepszego w tamtym czasie periodyku literackiego w Europie Środkowo-Wschodniej, a jednego z najlepszych w całej Europie. Ukazują pracę nad czasopismem od kuchni, zmagania z cenzurą, z kaprysami członków redakcji, autorów. Prezentują ponadto silne związki obydwu korespondentów z kulturą francuską, gdyż Lisowski - świetny romanista - był tłumaczem utworów Iwaszkiewicza na język francuski i jego ambasadorem na gruncie kultury francuskiej; toteż ukazana jest w listach niemała część historii literatury francuskiej. Najdobitniejszym tego dowodem jest tzw. francuski numer "Twórczości" (1957, nr 4), przynoszący znakomite teksty francuskich pisarzy współczesnych, niektóre pisane specjalnie dla polskiego miesięcznika, m.in. przez Sartre’a, co Francuzi skomentowali z przekąsem, że aby wiedzieć, co teraz myśli Sartre, trzeba poznać język polski.W tematykę francuską wpisują się także listy Anny Iwaszkiewiczowej, która tą drogą omawiała z Lisowskim kwestie warsztatowe związane z jej pracą przekładową, dotyczącą m.in. tłumaczenia na polski powieści Juliusza Verne’a.Szczególnie jest ciekawy - dotychczas zupełnie nieznany - wątek związany z działaniami zmierzającymi do przyznania literackiej Nagrody Nobla Iwaszkiewiczowi na początku lat 50. Tego rodzaju odkryć proponowana korespondencja przynosi więcej i po jej wydaniu trudno będzie pisać o polskim powojennym życiu literackim czy politycznym bez odwoływania się do listów Iwaszkiewicza i Lisowskiego.Listy opracowali i przygotowali do wydania oraz opatrzyli bardzo obszernymi przypisami i komentarzami Agnieszka i Robert Papiescy, edytorzy dzienników Jarosława Iwaszkiewicza i innych jego korespondencji.

Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)

Iwaszkiewicz, Anna

Anna Iwaszkiewiczowa, z domu Lilpop, pseud. Adam Podkowiński ur. 17 grudnia 1897 w Brwinowie, zm. 23 grudnia 1979 w Stawisku – polska pisarka i tłumaczka, żona pisarza Jarosława Iwaszkiewicza. Była córką bogatego przemysłowca Stanisława Wilhelma Lilpopa. Gdy miała 4 lata jej matka Jadwiga ze Stankiewiczów porzuciła męża i rodzinę dla pianisty Józefa Śliwińskiego. Od tej pory wychowywał ją ojciec i ciotka Aniela z Lilpopów Pilawitzowa, a matce zabroniono kontaktów z córką. Od 1915 do 1918 przebywała z ojcem w Rosji Moskwa i Kijów. Ten pobyt przyczynił się do ukształtowania [>>] jej talentu literackiego: studiowała w moskiewskiej Wszechnicy Polskiej, uczyła się języków obcych, interesowała muzyką i teatrem. W Rosji zapoznała się z twórczością Skriabina, który stał się jej ulubionym kompozytorem i którego muzykę propagowała w Polsce, m.in. organizując koncerty muzyki Skriabina w Warszawie. 12 września 1922, przezwyciężając początkowy opór ojca, poślubiła Jarosława Iwaszkiewicza wówczas początkującego poetę. Dla Iwaszkiewicza zerwała kilkuletnie narzeczeństwo z księciem Krzysztofem Radziwiłłem. To małżeństwo ułatwiło jej kontakt ze środowiskiem artystycznym i literackim. Urodziła córki: Marię i Teresę. Była kobietą wrażliwą i skomplikowaną o orientacji biseksualnej, zdominowaną przez męża, który nie krył przed nią swoich homoseksualnych upodobań. Cierpiała na depresję i problemy psychiczne. Coraz bardziej szukała oparcia w żarliwej religijności katolickiej. Przez wiele lat pisała Dzienniki, które pokazują jej talent i niebanalną osobowość. Małżeństwo z Iwaszkiewiczem okazało się udane, co potwierdził sam pisarz: „Właściwie mówiąc, nasze małżeństwo jest bardzo szczęśliwe, chyba najszczęśliwsze ze wszystkich, jakie znałem, bez żadnych wielkich dziur” 9 IV 1966, „Zostaje we mnie uczucie radości i wdzięczności dla Hani [Anny], która stała się taka nudna i nieznośna, ale jest taka jedyna na świecie, gdybym jej nie spotkał, to co bym ja robił?” 25 III 1974. W czasie okupacji pomagała polskim Żydom, organizując ucieczki z getta i ukrywając ich w Stawisku. Za tę działalność została 21.01.1988 wraz z mężem uhonorowana medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Za życia opublikowała niewiele, głównie eseje na temat twórczości Marcela Prousta, Josepha Conrada i Thomasa Manna częściowo pod pseudonimem. Tłumaczyła głównie literaturę francuską Marcel Proust, Michel Butor, Alain-Fournier, Juliusz Verne oraz literaturę anglojęzyczną Thomas Marton i Alfred North Whitehead. Pod koniec życia wydała książkę Nasze zwierzęta 1978. Jej najwybitniejszym dziełem są Dzienniki i wspomnienia wydane 2000, zawierające cenne opisy życia w okresie międzywojennym oraz wspomnienia m.in. o Karolu Szymanowskim – krewnym męża Anny.

Źródło: pl.wikipedia.org

---

Inne pozycje tego autora w zbiorach biblioteki: