Powieść ta jest poświęcona wielkiej czystce w ZSRR w latach 1934-1939, wydana w 1940 (polskie wydanie na emigracji w 1949). Stanowi ona próbę analizy psychologicznej samooskarżania się w trakcie moskiewskich procesów pokazowych okresu wielkiego terroru. Jej główny bohater - Rubaszow - wysokiej rangi bolszewik uwięziony w trakcie wielkiej czystki decyduje się na publiczne kłamliwe samooskarżanie się w imię dobra partii komunistycznej i jej dziejowej misji.
Arthur Koestler ur. 5 września 1905 w Budapeszcie, zm. 3 marca 1983 w Londynie – angielski pisarz i dziennikarz, pochodzenia węgierskiego.
Koestler był z pochodzenia zasymilowanym węgierskim Żydem. Był poliglotą. Już w wieku 10 lat płynnie mówił po węgiersku po matce, niemiecku używany przez rodzinę, angielsku i francusku. Znał także jidysz, aby rozmawiać z dziadkiem. Później w Palestynie i ZSRR opanował hebrajski i rosyjski. Wykształcenie inżynierskie zdobył w Wiedniu. Był pracownikiem Wydawnictwa Ullstein. Jako dziennikarz przebywał w Palestynie, ZSRR i Hiszpanii.
W [>>] Berlinie w 1931 wstąpił do partii komunistycznej i został agentem Kominternu, lecz opuścił je w 1938. W 1932 zadenuncjował w sowieckiej tajnej policji swoją byłą przyjaciółkę Nadieżdę Smirnową, która w wyniku donosu została skazana na śmierć. Był świadkiem głodowej śmierci milionów ludzi podczas wielkiego głodu na Ukrainie, lecz za sprawą ideologii udało mu się zinterpretować fakty nie jako narodową tragedię, lecz krok wprzód w ewolucji ludzkości. Uważał, że konający na ulicach z głodu ludzie są „wrogami ludu, którzy wolą żebrać niż pracować”. Sądził, wraz z mieszkającym z nim w Charkowie fizykiem Aleksandrem Weissbergiem-Cybulskim, że zniszczenie wsi ukraińskiej godzi się z ogólną historią postępu ludzkości. Koestler opuścił ZSRR w 1933, a na jego pożegnanie Weissberg na stacji powiedział: „Cokolwiek by się działo, wysoko dzierż sztandar Związku Radzieckiego!”.
Rozczarowanie do komunizmu zrelacjonował w The God That Failed w 1950. Swoje przeżycia z lat 1939–1940, kiedy jako podejrzany cudzoziemiec przetrzymywany był w Camp Vernet przez Francuzów i Anglików, przedstawił w Scum of the Earth 1941. Jego najgłośniejszą powieścią była Ciemność w południe Darkness at Noon, poświęcona wielkiej czystce w ZSRR w latach 1934–1939.
Pod koniec życia zainteresował się parapsychologią. W testamencie przeznaczył fundusze na utworzenie uniwersyteckiej katedry parapsychologii w Edynburgu. Był członkiem Stowarzyszenia Dobrowolnej Eutanazji. W 1976 u Koestlera zdiagnozowano chorobę Parkinsona, a trzy lata później przewlekłą białaczkę limfatyczną w jej stadium terminalnym. Wraz z żoną w 1983 roku w Londynie popełnił samobójstwo.
W 1998 popiersie Koestlera zostało usunięte z budynku Uniwersytetu w Edynburgu po ujawnieniu gwałtów, których się dopuścił.
Pomnik w Budapeszcie
W 2009 w Budapeszcie na Lövölde tér postawiono pomnik pamięci pisarza autorstwa Imrego Vargi. Koestler do 11. roku życia mieszkał w pobliżu, na Szív utca; w 2005 przyznano mu pośmiertnie tytuł zasłużonego obywatela miasta.
![Okładka książki Ciemność w południe / Arthur Koestler ; przeł. [z ang.] Tymon Terlecki.](okladki/ISBN/8306/8306020243.jpg)
