Biblioteka Publiczna

Walka w pożodze : harcerski batalion Armii Krajowej "Zośka" w Powstaniu Warszawskim

Autor: Białous, Ryszard

Notka biograficzna

Wspomnienia z Powstania Warszawskiego dowódcy legendarnego harcerskiego batalionu Armii Krajowej Zośka, kpt. Ryszarda Białousa Jerzego. Jego udział w II wojnie światowej rozpoczął się od obrony Warszawy, podczas której dowodził plutonem saperów. W konspiracji był członkiem Głównej Kwatery Szarych Szeregów (Pasieka) i dowódcą jednego z patroli Związku Odwetu. Od 1942 r. organizował Grupy Szturmowe Szarych Szeregów, a

jednocześnie był dowódcą Oddziału Specjalnego Jerzy (OS Jerzy), utworzonego przez Grupy Szturmowe Chorągwi Warszawskiej i wchodzącego w skład Oddziału Dyspozycyjnego Kedywu Komendy Głównej AK (używającego następujących kryptonimów: Motor 30 ,Sztuka 90, Deska 81 i Broda 53). Oddział Specjalny Jerzy, wsławiony m.in. akcją pod Arsenałem, z dniem 1 września 1943 r. został przekształcony w batalion Zośka Kedywu KG AK. W Powstaniu Warszawskim batalion ten przeszedł ze swoim dowódcą szlak bojowy od Woli poprzez Starówkę do Czerniakowa, ponosząc straty przekraczające 360 żołnierzy, czyli ponad 70 procent stanu. Ryszard Białous pełnił równocześnie funkcję zastępcy dowódcy pułku AK Broda 53, zostając jego dowódcą po śmierci mjr. Jana Kajusa Andrzejewskiego. Po wojnie był komendantem harcerstwa męskiego w Niemczech, a po wyjeździe do Londynu - Naczelnikiem Harcerzy poza Granicami Kraju. W 1948 r. Jerzy wyjechał na stałe do Argentyny.

Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)

Białous, Ryszard

Ryszard Mieczysław Białous, ps. „Jerzy”, „Zygmunt”, „Taran”, ur. 4 kwietnia 1914 w Warszawie, zm. 24 marca 1992 w Neuquén, w Argentynie – instruktor harcerski Szarych Szeregów, harcmistrz, oficer Armii Krajowej, uczestnik powstania warszawskiego, dowódca harcerskiego batalionu „Zośka”. Gdy została ogłoszona „pierwsza mobilizacja” w marcu 1939 został adiutantem 8 batalionu saperów 8 Dywizji Pi ty w Modlinie[2]. W kampanii wrześniowej walczył w obronie Warszawy. Był dowódcą plutonu jako sierżant podchorąży w 8 batalionie saperów. Został ciężko ranny [>>] w obie nogi i przez cztery miesiące leczył się w szpitalu wojskowym w budynku Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, później ewakuowanym do podziemi kościoła św. Krzyża. Od listopada 1939 działał w konspiracji. Współtworzył program Szarych Szeregów, a w Głównej Kwaterze „Pasieka” prowadził sprawy wojskowe. Do marca 1943 był kierownikiem organizacyjnym akcji N pod pseudonimem Zygmunt. Wskutek porozumienia między Naczelnikiem Szarych Szeregów Florianem Marciniakiem a komendantem Kedywu Komendy Głównej AK Janem Kiwerskim „Dyrektorem” Ryszard Białous został dowódcą wojskowym warszawskich Grup Szturmowych, a Tadeusz Zawadzki „Zośka” – jego zastępcą. W powstaniu warszawskim nadal dowodził baonem „Zośka” i był zarazem zastępcą dowódcy, a po śmierci Jana Kajusa Andrzejewskiego ps. „Jan”, 31 sierpnia, został dowódcą Brygady Dywersji „Broda 53" w Zgrupowaniu „Radosław”. Ze swoim batalionem przeszedł cały jego powstańczy szlak bojowy: od Woli przez Stare Miasto do Powiśla Czerniakowskiego. Między innymi dowodził zwycięskim szturmem na obóz koncentracyjny KL Warschau przy ul. Gęsiej „Gęsiówka”, w którego wyniku uwolniono 348 żydowskich więźniów. Ryszard Białous trzykrotnie awansował: styczeń 1941 – podporucznik rezerwy, maj 1943 – porucznik i wrzesień 1944 – kapitan. Wszystkie awanse zostały potwierdzone przez Główną Komisję Weryfikacyjną AK w Londynie 15 kwietnia 1946. Trzykrotnie otrzymał Krzyż Walecznych, podczas powstania został odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy. Po upadku powstania był w niewoli niemieckiej w Bergen-Belsen, Oflagu II D Gross-Born i Stalagu X B Sandbostel. Uwolniony w kwietniu 1945 przez oddziały brytyjskie. Po wyzwoleniu z oflagu przydzielony do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Po wojnie kontynuował działalność w ruchu harcerskim, wszedł w skład Rady Starszyzny Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech, był komendantem harcerstwa męskiego w Niemczech. Działał w Harcerskich Oddziałach Wojskowej Służby Wewnętrznej, pomagając byłym więźniom obozów. Od marca 1947 do lutego 1948 był Naczelnikiem ZHP poza granicami kraju. W lipcu 1948 wyemigrował do Argentyny i zamieszkał w Neuquén, niedaleko granicy z Chile. Nadzorował budowę lotniska w Quillen, był dyrektorem uzdrowiska cieplicowego w Caviahue, następnie ministrem ds. planowania i rozwoju w rządzie prowincji Neuquén, a także dyrektorem generalnym zarządu dróg i energii elektrycznej w Patagonii. Założył pierwszy w Argentynie klub biatlonowy, był aktywnym narciarzem i alpinistą. Stał się wybitnym znawcą cywilizacji Araukanów. Działał w Związku Polaków w Argentynie.

Źródło: https://pl.wikipedia.org

---

Inne pozycje tego autora w zbiorach biblioteki: