Biblioteka Publiczna

Rozkosz zemsty : socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej

Autor: Nijakowski, Lech M.

Notka biograficzna

Książka poświęcona jest ludobójstwom, czystkom etnicznym i masakrom. Autor stara się wyjaśnić, w jaki sposób dochodzi do tych krwawych aktów zbiorowej przemocy - jak mobilizowani są ludzie i zasoby. W pracy opisano i porównano 12 różnych przypadków ludobójstw totalnych i częściowych - od ludobójstwa Indian w drugiej połowie XIX-wieku w Stanach Zjednoczonych po rzeź Tutsi i Twa w Rwandzie w 1994 roku. Jest to pierwsza praca

polskiego autora przedstawiająca tak rozległą socjologiczną komparatystykę ludobójstw. Wypracowany w niej model wyjaśniania został odniesiony do przypadku zemsty na Niemcach po II wojnie światowej. Autor pokazuje dlaczego - mimo różnych zbrodni i okrucieństw - nie doszło do ludobójstwa Niemców. Wykorzystuje w tym celu m.in. 60 wywiadów pogłębionych i narracyjnych ze świadkami epoki. Silną stroną książki jest transdycyplinarność i odwołanie się w niej do szerokiej perspektywy dziejowej, właściwej socjologii historycznej.
Jako historyka zainteresował mnie odnotowany przez Autora wpływ ludobójstwa na dalszą historię społeczności - co jest fragmentem szerszego tematu oddziaływania przeszłości na przyszłość. Idzie nie tylko o zjawiska demograficzne. Idzie także o punkt odniesienia społeczności, o traktowanie przeszłości jako czynnika jednoczącego grupę. Te zagadnienia Autor przedstawia wysoce interesująco. (...) Zdecydowanie popieram ideę publikacji omawianej pracy. Uważam, że może mieć ona duże znaczenie dla dalszego kierunku rozwoju polskiej humanistyki.
z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Jana Marcina Kuli(...)
[Autor] przede wszystkim dowiódł, iż przy całej swej osobliwości ludobójstwo jest jednak efektem działania typowych procesów społecznych i to zarówno w sferze instytucjonalnej, jak i habitusów. W przygotowaniu wszystkich ludobójczych aktów bardzo istotną rolę spełniał przygotowujący je i usprawiedliwiający dyskurs ideologiczny, a także dyskurs nacjonalistyczny, zmierzający do wykształcenia jednolitej tożsamości narodowej.
z recenzji wydawniczej prof. dr. hab. Władysława Markiewicza

Zobacz pełny opis

---

1. Rozdział 1. Metodyka pracy
2. 1.1. Socjologia historyczna
3. 1.2. Socjologia genocide studies
4. 1.3. Komparatystyka ludobójstw
5. 1.4. Narracje świadków i ich potomków
6. Część I
7. Socjologia historyczna masakry, czystki etnicznej i ludobójstwa
8. Rozdział 2. Podstawowe pojęcia i definicje
9. 2.1. O problemie agregacji zbiorowej przemocy w socjologii
10. 2.2. Definicja linczu, pogromu i masakry
11. 2.3. Definicja ludobójstwa (totalnego i częściowego), quasi-ludobójstwa, elitobójstwa i politobójstwa
12. 2.4. Definicja czystki etnicznej
13. 2.5. O szczególnej figuracji sprawcy-ofiary-świadkowie
14. 2.6. Prawne i moralne kategoryzacje mordów
15. Rozdział 3. Narodziny i rozwój studiów nad ludobójstwem
16. 3.1. Prehistoria studiów nad ludobójstwem
17. 3.2. Ludobójstwa jako samodzielny przedmiot badawczy
18. 3.3. Badania nad ludobójstwem w Polsce
19. Rozdział 4. Masakra jako residuum władzy totalnej
20. 4.1. Socjogeneza masakry
21. 4.2. Radość masakry. Masakra jako święto
22. 4.3. Krwawa sztuka wojenna
23. 4.4. Masakra jako mechanizm władzy suwerena
24. Rozdział 5. Wielkie projekty - wielkie masakry. Masakrowanie wroga religijnego i ideologicznego a ludobójstwo
25. 5.1. Czystki religijne i masakry
26. 5.2. Nowy świat, nowe peryferie, nowe rzezie
27. 5.3. Terror rewolucyjny
28. 5.4. Podsumowanie
29. Rozdział 6. Nowoczesne projekty czystek etnicznych i ludobójstw
30. 6.1. Czystki etniczne w XX wieku
31. 6.1.1. Polsko-ukraiński konflikt na Kresach Południowo-Wschodnich w latach 1943- 1947
32. 6.1.2. Czystki etniczne w Jugosławii w latach 1992- 1995
33. 6.2. "Wielki głód" w Ukraińskiej SRR w latach 1932- 1933 jako quasi-ludobójstwo
34. 6.3. Ludobójstwa częściowe
35. 6.3.1. Ludobójstwo Aborygenów w XIX i XX wieku
36. 6.3.2. Ostateczna pacyfikacja Indian Ameryki Północnej w latach 1866- 1890
37. 6.3.3. Lokeli - Wolne Państwo Kongo (1880- 1908)
38. 6.3.4. Zagłada ludów Herero i Nama w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej (Namibii) w latach 1904- 1905
39. 6.3.5. Ludobójstwo w wydaniu Niezależnego Państwa Chorwackiego w latach 1941- 1945
40. 6.3.6. Rzeź Hutu w Burundi w 1972 roku
41. 6.3.7. Autoludobójstwo w Kambodży w latach 1975- 1979
42. 6.3.8. Pacyfikacja Majów w Gwatemali w latach 1981- 1983
43. 6.3.9. Rzezie w Timorze Wschodnim w latach 1975- 1999
44. 6.4. Ludobójstwa totalne
45. 6.4.1. Masakrowanie Ormian - od mechanizmu regulacyjnego Imperium Osmańskiego do nowoczesnego ludobójstwa
46. 6.4.2. Ludobójstwo nazistowskie jako synteza nowoczesnych
47. technik masowych mordów i residuów barbarzyństwa. Shoah i Porajmos
48. 6.4.3. Ludobójstwo Hutu na Tutsi w Rwandzie w 1994 roku
49. Rozdział 7. Model wyjaśniający mobilizację ludobójczą
50. 7.1. Ludobójstwo jako efekt działania typowych procesów społecznych
51. 7.2. Rola dyskursu ideologicznego w mobilizacji ludobójczej
52. 7.2.1. Dyskurs nacjonalistyczny i Realpolitik
53. 7.2.2. Rasizm, medycyna, religia
54. 7.2.3. Spiskujący wrogowie i pasożyty
55. 7.2.4. Podsumowanie
56. 7.3. Rola ekspertów
57. 7.3.1. Specjaliści drugiego planu
58. 7.3.2. Ideolodzy
59. 7.3.3. Zawody zaufania publicznego
60. 7.3.4. Przywódcy religijni i kapłani
61. 7.3.5. Specjaliści od zabijania
62. 7.3.6. Podsumowanie
63. 7.4. Dylemat bezpieczeństwa i dylemat dobrobytu
64. 7.5. Mechanizm kozła ofiarnego
65. 7.6. Strukturotwórcza przemoc
66. 7.7. Kontekst międzynarodowy
67. 7.8. Środki psychoaktywne
68. 7.9. Latourowska pokusa
69. 7.10. Intencja, okoliczności, mobilizacja
70. Część II
71. Zemsta na Niemcach po II wojnie światowej w perspektywie studiów nad ludobójstwem
72. Rozdział 8. Czy spełnione zostały przesłanki ludobójstwa
73. na Niemcach?
74. 8.1. Dyskurs zemsty na Niemcach
75. 8.2. Demoralizacja wojenna i desentyzacja
76. 8.3. Strach przed Niemcami
77. 8.4. Dostępność wiedzy o metodach i ofiarach nazistowskich
78. 8.5. Kontekst międzynarodowy
79. 8.6. Inne czynniki sprzyjające ludobójstwu
80. Rozdział 9. Vae victis. Zemsta na Niemcach w czasie
81. II wojny światowej i po jej zakończeniu
82. 9.1. Zbrodnie czasu wojny
83. 9.2. Masakrowanie i mordowanie Niemców
84. 9.3. Obozy dla Niemców
85. 9.4. Wypędzenia i wysiedlenia Niemców
86. 9.5. Głód
87. 9.6. Samobójstwa
88. 9.7. Gwałty i pobicia
89. 9.8. Kradzieże i dyskryminacja Niemców
90. 9.9. Etnobójstwo Niemców
91. 9.10. Podsumowanie
92. Rozdział 10. Dlaczego nie doszło do ludobójstwa Niemców po II wojnie światowej?
93. 10.1. Czas wojny i wyzwolenia w relacjach świadków. Analiza wywiadów pogłębionych i narracyjnych
94. 10.2. Czynniki powstrzymujące mobilizację ludobójczą
95. 10.2.1. Ucieczka przed zemstą i wysiedlenia
96. 10.2.2. Strach przed nowym wrogiem
97. 10.2.3. Plany aliantów
98. 10.2.4. Empatia wobec sąsiadów i "dobrzy Niemcy"
99. 10.2.5. Empatia wobec cierpienia obcego
100. 10.2.6. Pamięć o zbrodniach członków własnej wspólnoty narodowej
101. 10.2.7. Wojna jako czas szczęścia i normalności
102. 10.2.8. Wyroki skazujące wydawane na zbrodniarzy
103. 10.2.9. Poczucie daremności i niemoralności zemsty
104. 10.2.10. Potrzeba normalizacji
105. 10.2.11. Przekonanie o dostatecznej karze
106. Rozdział 11. Charakter zemsty na Niemcach po II wojnie światowej
107. Zakończenie. Czego uczy nas historia? Masakra i ludobójstwo w czasach późnej nowoczesności
108. Ocaleni sprawcami
109. Mobilizacja i demobilizacja ludobójcza
110. Interwencja humanitarna
111. Aneks nr 1. Scenariusz wywiadu pogłębionego
112. Aneks nr 2. Miejsce, w którym respondenci spędzili wojnę

Zobacz spis treści

Notka biograficzna:

Nijakowski, Lech M

Lech Michał Nijakowski – polski socjolog, publicysta, działacz lewicowy. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim w ramach MISH, ukończył filozofię i socjologię. W 2005 obronił na UW pracę doktorską, a w 2014 habilitację z dziedziny nauk humanistycznych. Pracował jako adiunkt w Instytucie Socjologii UW i kierownik Zakładu Socjologii Ogólnej. W 2019 powołano go na stanowisko profesora Uniwersytetu Warszawskiego. Pracuje w Instytucie Socjologii UW i w Collegium Civitas. Zastępca redaktora naczelnego „Res Humana”, sekretarz Towarzystwa Kultury Świeckiej, redaktor naczelnym kwartalnika [>>] naukowego „Rubikon”. Autor i redaktor kilku książek. Publikował m.in. w „Kulturze i Społeczeństwie”, pismach „Regiony”, „Śląsk”, głównie na temat mniejszości narodowych, filozofii wojny, zagrożenia neofaszyzmem i biogenezy.

Źródło: https://pl.wikipedia.org/

---

Inne pozycje tego autora w zbiorach biblioteki: