Michałowski Kazimierz, ur. 14 XI 1901, Tarnopol, zm. 1 I 1981, Warszawa, polski archeolog, egiptolog, historyk sztuki. Twórca polskiej szkoły archeologii śródziemnomorskiej. Po ukończeniu tarnopolskiego gimnazjum 1918 wstąpił do odradzającego się wojska polskiego. Jesienią 1919 otrzymał 3-miesięczny urlop na podjęcie studiów wyższych na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Zajęcia zaczął na Wydziale Filozoficznym. Na początku 1920 wrócił do wojska; studia wznowił I 1921, uczestnicząc w seminarium z historii sztuki J. Bołoz-Antoniewicza, a od 1924 w seminarium z archeologii [>>] klasycznej E. Bulandy, u którego 1926 napisał rozprawę doktorską.
Pierwsze wykopaliska:
W 1930 został docentem Uniwersytetu Warszawskiego; stworzył katedrę archeologii śródziemnomorskiej dyscypliny integrującej archeologię klasyczną z egiptologią. W latach 1936–39 wspólnie z archeologami francuskimi prowadził wykopaliska w Idfu w południowej części Egiptu; w czasie badań odkryto m.in. zabytki z okresu Starego Państwa. W 1937 zorganizował w Muzeum Narodowym w Warszawie wystawę przydzielonych Polsce znalezisk; badania w Idfu przyniosły archeologii polskiej międzynarodowe uznanie. We IX 1939 Michałowski, porucznik 5 pułku pi ty lekkiej, dostał się do niewoli niemieckiej; w Oflagu II C Woldenberg przebywał do końca wojny.
Organizator polskich wykopalisk w Egipcie
Po powrocie do Warszawy włączył się w odbudowę życia naukowego; od 1945 był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 1949–52 sekretarz generalny, 1946 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, 1952 — PAN, a 1956 założył Zakład Archeologii Śródziemnomorskiej PAN, którym kierował do przejścia na emeryturę 1973. W latach 1956–59 prowadził wykopaliska w Mirmeki Krym na miejscu starożytnej kolonii greckiej; 1957 wznowił badania archeologiczne w Egipcie Tall al-Atrib, a 1959 dla ich koordynacji założył w Kairze Polską Stację obecnie Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej; pod kierunkiem Michałowskiego polscy archeolodzy badali stanowiska w Palmyrze od 1959, Aleksandrii od 1960, Deir el-Bahari od 1961, których znaczącym osiągnięciem było odsłonięcie spod rumowiska skalnego świątyni grobowej Totmesa III, Dongoli od 1964, Nea Paphos od 1965. Dzięki rosnącemu autorytetowi naukowemu Michałowski 1961–70 był przewodniczącym powołanego przez UNESCO Międzynarodowego Komitetu Ekspertów do spraw Ratowania Skalnych Świątyń Abu Simbel, skazanych na zalanie przez wody Nilu po wybudowaniu tamy w Assuanie; podczas tej wielkiej międzynarodowej akcji ratowania zabytków Nubii wsławił się wykopaliskami w Faras 1961–64, gdzie odkryto zespół monumentalnego malarstwa wczesnochrześcijańskiego część fresków składa się obecnie na odrębną galerię, jedyną tego rodzaju w Europie, w Muzeum Narodowym w Warszawie. Od 1972 był prezesem International Society for Nubian Studies. Zmarł 1 I 1981 w Warszawie.
Publikacje:
Autor książek dotyczących prac wykopaliskowych: Tell Edfou t. 1–3 1937–50, współautor, Mirmeki t. 1 1958, Palmyre t. 1–5 1960–66, Faras t. 1–2 1962–65 oraz wielu opracowań z zakresu sztuki starożytnej i wczesnochrześcijańskiej, m.in.: Les portraits hellénistiques et romains 1932, Delfy 1937, Nie tylko piramidy. Sztuka dawnego Egiptu 1966, L’Art de l’ancienne Égypte 1968, w językach angielskim, niemieckim, hiszpańskim — 1969, Jak Grecy tworzyli sztukę 1970, Faras. Wall Paintings in the Collection of the National Museum in Warsaw 1974.
