Biblioteka Publiczna

Wspomnienia powstańca z warszawskiego getta

Autor: Rotem, Simhah

Notka biograficzna

Ratajzer-Rotem pozostał tym samym sympatycznym, rozsądnym i ciepłym partnerem rozmowy. Jego relacja - spontaniczna, uczciwa i szczera aż do bólu - powinna być czytana przez kolejne generacje polskich czytelników. Ta książka, czytana dziś, przypomina filmową stop-klatkę. Wszystko się zatrzymało. Jest rok 1943. Kazik ma 18 lat. Strona po stronie wyłania się z jej kart obraz wydarzeń widzianych oczyma osiemnastolatka.

Wierna relacja bez żadnego psychologizowania, późniejszego doszukiwania się przyczyn i skutków. Dziś wielki dyrektor, przedsiębiorca, w tych sprawach, w sprawach wojny, pozostał osiemnastoletnim chłopcem. Te same ma poglądy, te same tłumaczenia. Wszystko widzi tak, jak widział wtedy. Zapis burzliwego życia Szymona Ratajzera "Kazika" (Symchy Rotema) z Warszawy lat okupacji oraz czasów przedwojennych. Szymek - chłopak z Czerniakowa, warszawski zawadiaka - w maju 1943 roku staje się "Kazikiem", który wyprowadza kanałami z płonącego getta na stronę aryjską ocalałych bojowników, m.in. Marka Edelmana. Do książki specjalny wstęp napisał Władysław Bartoszewski, posłowie - Marek Edelman.

Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)

Rotem, Simhah

Rotem Symcha, właśc. Szymon Ratajzer, pseud. Kazik 10.02.1925 Warszawa – 22.12.2018 Jerozolima – bojowiec Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestnik powstania w getcie warszawskim i powstania warszawskiego. Ratajzer wychował się na warszawskim Czerniakowie. W wieku dwunastu lat wstąpił do syjonistycznej młodzieżówki Ha-Noar ha-Cijoni. Podczas niemieckich bombardowań Warszawy we wrześniu 1939 r. w zburzonym domu stracił brata Izraela i pięciu innych członków rodziny, a sam został ranny. Znalazł się w getcie warszawskim, jednak niebawem został wysłany przez rodziców do krewnych [>>] w Klwowie. Po trzech miesiącach ponownie znalazł się w getcie w Warszawie. W drugiej połowie 1942 r. przystąpił do Żydowskiej Organizacji Bojowej. Początkowo należał do grupy Beniamina Walda, a następnie został przeniesiony na teren szopu szczotkarzy, do grupy Henocha Gutmana. Tu zastał go wybuch powstania w getcie. Trzeciego dnia walk grupa Gutmana przedarła się na teren getta centralnego. Ratajzer został dowódcą grupy patrolu i łączności. Po jedenastu dniach, gdy walki zaczęły wygasać, Komenda Żydowskiej Organizacji Bojowej nakazała mu przedostać się na tzw. stronę aryjską w celu przygotowania ewakuacji bojowców. Po przejściu tunelem pod ul. Bonifraterską nawiązał kontakt z Icchakiem Cukiermanem. Gdy 8 maja 1943 r. powrócił do getta, nie znalazł już w nim żywych bojowców. Następnego dnia zdecydował się na ponowne przejście na tzw. stronę aryjską. Po drodze napotkał w kanałach zagubioną grupę Marka Edelmana. Przy pomocy pracowników wodociągów zorganizował ich wyjście z kanału przez właz przy ul. Prostej, a następnie wyjazd z Warszawy ciężarówką do lasu w �?omiankach. Część grupy przyłączyła się do partyzantki, ale sam „Kazik” pozostał w mieście. Jeszcze we wrześniu 1943 r. zorganizował wyprowadzenie ze spalonego getta ciągle ukrywającej się w nim grupy ok. 20 Żydów. Pełnił też rolę oficera ŻOB do zadań specjalnych, m.in. we współpracy z Armią Krajową starał się zorganizować powstania w obozach pracy w Płaszowie i Skarżysku-Kamiennej. Ratajzer wziął udział w powstaniu warszawskim. Pierwszy tydzień powstania spędził w oddziale AK broniącym Sądów, a po ewakuacji Sądów przedostał się na Starówkę, gdzie walczył w oddziale Armii Ludowej. Ten ostatni wyprowadził potem kanałami na Żoliborz. W styczniu 1945 r. Armia Ludowa wysłała go do Lublina w celu nawiązania kontaktu z Tymczasowym Rządem Polskim. Zaangażował się w działalność organizacji Bricha. W listopadzie 1946 r. wyemigrował nielegalnie do Palestyny, za co ówczesne władze brytyjskie osadziły go w obozie w Atlit. W Palestynie wstąpił do Hagany, a następnie wziął udział w wojnie o niepodległość Izraela. W 1963 r. związał się z Instytutem Yad Vashem, biorąc udział w pracach komisji decydującej o przyznaniu tytułów Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W kwietniu 2013 r. Symcha Rotem wziął udział w obchodach 70. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, został wówczas uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w Jerozolimie 22 grudnia 2018 roku.

Źródło: sztetl.org.pl