Biblioteka Publiczna

Współczesne wyzwania europejskie

WstępProblem przyszłości Europy i stojących przed nią wyzwań niewątpliwie stanowi przedmiot zainteresowania różnych gremiów zarówno Unii Europejskiej, Rady Europejskiej czy konferencji międzyrządowych, jak i samych Europejczyków. Istotne miejsce na mapie Europy zajmują zapewne państwa członkowskie UE, które uczestnicząc w procesie integracji europejskiej, modelują ją i nadają jej ostateczny kształt. Ma

to niewątpliwie wpływ na kontynent europejski. Zapoczątkowany bowiem po II wojnie światowej proces integracji europejskiej stawia wiele pytań. Dotyczą one zarówno samego procesu integracji, kształtu jednoczącej się Europy, stosunku państwa narodowego do wymiaru transnarodowego i ponadnarodowego, jak i formowania się nowej struktury politycznej w postaci państwa europejskiego. Europa to niewątpliwie wielka wartość. Trzeba więc nie tylko ją wzmacniać, ale również dbać o tożsamość i oryginalność jej pozycji w świecie. Jako kontynent niejednorodny trudny do sprecyzowania czy zdefiniowania, Europa stoi przed wieloma wyzwaniami zarówno w sferze politycznej, gospodarczej, jak i społecznej. Rodzi to i stawia przed nią wiele pytań związanych z utrzymaniem jej dynamiki integracyjnej, instytucjonalnej, wkładu poszczególnych państw w jej rozwój i sposób integracyjny, czy wreszcie realizacji koncepcji "jedności w różnorodności", który to kierunek można, a nawet należy podejmować. Z drugiej strony można postawić tezę, w której niewątpliwie "redukuje się" Europę jedynie do samej Unii Europejskiej. Przykładem może być kryzys, jaki powstał wokół proponowanej konstytucji europejskiej, wskazujący wyraźnie na istniejące rozbieżności co do rozwiązań politycznych, gospodarczych i społecznych przyszłej Europy. Ostateczny kształt Traktatu Konstytucyjnego będzie więc wyrazem kompromisu między różnymi interesami narodowych państw członkowskich, których miejscem jest Europa.Procesy te pokazują, że na te czy inne pytania związane z wyzwaniami, przed jakimi stanęła Europa do dnia dzisiejszego nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Można szukać jej w daleko idących rozbieżnościach zawartych zarówno w aspektach politycznych, gospodarczych, społecznych, kulturowych, jak i aksjologicznych współczesnej czy przyszłej Europy. Procesy integracyjne zachodzące we współczesnej Europie, których owocem jest Unia Europejska, cierpią na brak legitymizacji. Niewątpliwie sam proces integracji europejskiej dokonujący się na kontynencie europejskim jest fenomenem we współczesnym świecie i odgrywa coraz bardziej znaczącą rolę. Jest on wypadkową wielu idei, koncepcji czy działań i - jak każdy proces - ma charakter dynamiczny, w którym trudno jest o ostateczny cel. Można tutaj mówić o poszczególnych fazach tego procesu, które niewątpliwie modelują i zmieniają jakościowo kształt Europy. Wydaje się, że ostatecznym zamierzeniem celowości tego procesu ma być zjednoczona Europa. Można tutaj mówić o tematyce tzw. "dyskursu europejskiego", który oznacza wielokierunkową refleksję intelektualną nad historyczno-kulturowym kontekstem integracji europejskiej. Obejmuje on rozważania dotyczące m.in. zmienności pojęcia "Europa", kształtowania się "idei europejskiej", "tożsamości europejskiej", systemu wartości konstytuujących "europejskość", wreszcie dotyczących metaforycznych, symbolicznych znaczeń związanych z Europą, a także Unią Europejską. Wątek ten niewątpliwie wykracza na pozór poza tradycyjnie pojmowaną ideę i tematykę integracji europejskiej, pozwalając tym samym głębiej dotknąć kontekstu odnoszącego się do kształtu Europy1. Współczesne wyzwania europejskie, które kształtują "nową Europę", Europę zintegrowaną poszukującą niewątpliwie swych ideowych korzeni i pełniejszego sensu swego funkcjonowania rozpatrywane mogą być w różnych - wspomnianych już wyżej - wymiarach: politycznym, gospodarczym czy społecznym. Owa wizja nie przybiera jednak ostatecznego kształtu raz na zawsze, ale jest to projekt stale "otwarty", prospektywny, "dziejący się" i realizowany w poszczególnych jego etapach. Dla takiego projektu Europy szuka się uzasadnień wynikających nie tylko z oceny kształtowania się tych wymiarów czy realiów, ale wskazuje się również na przesłanki katastrofalnych doświadczeń pierwszej i drugiej wojny światowej, procesów globalizacja aspektów historycznych, kulturowych i aksjologicznych. Jest to bez wątpienia pewien system wartości i norm określających istotę współczesnej Europy.Na monografię składają się indywidualne opracowania autorów wywodzących się z różnych krajowych ośrodków naukowych, którzy prowadzą badania nad wybranymi aspektami wyzwań stojących przed Europą. W publikacji uwzględniono następujące problemy, które stanową jednocześnie tytuły rozdziałów: wyzwania w wymiarze politycznym, gospodarczym i społecznym. Europa w wymiarze politycznym oznacza z reguły obszar (zespół) państw o zróżnicowanych systemach politycznych, określonych granicach i wyraźnie odrębnych tożsamościach narodowych. W znaczeniu politycznym - dla Europy - podstawowe są dwa pojęcia: państwa i narodu. Poszczególne kategorie artykułów zamieszczonych w rozdziale pierwszym z jednej strony stanowią niewątpliwie pewną trudność w modelowym ich scharakteryzowaniu, z drugiej jednak ukazują bogaty aspekt polityczny kształtowania się współczesnej Europy. Dotyczą one w głównej mierze nowych wyzwań politycznych stojących przed Unią Europejską, będących pewnego rodzaju konstrukcją ponadnarodową odnoszącą się do formowania "nowej Europy". W rozdziale drugim ukazano wyzwania i potencjał gospodarczy, w którym Europa ukazana jest jako największy w skali światowej rynek wewnętrzny. Potencjał ten - według wielu autorów tego rozdziału - powinien być wykorzystany do stymulowania rozwoju i tworzenia nowych miejsc pracy. Szczególnie istotne jest tu wykorzystanie funduszy strukturalnych z równoczesną ochroną rynku wewnętrznego UE. W trzecim rozdziale ukazano wymiar społeczny, przed którym staje Europa. W tym wymiarze postrzegamy niewątpliwie proces integracji europejskiej i związaną z nim rolę UE. W tym aspekcie UE powinna uczestniczyć w chronieniu i rozwoju europejskiego stylu życia i europejskiej tożsamości oraz tych wartości, które są charakterystyczne dla uznanego porządku społecznego w epoce globalizacji i szybkich zmian demograficznych. Państwa członkowskie UE w dobie polityki migracyjnej muszą dowieść swego zaangażowania na rzecz Europy społecznej przede wszystkim poprzez zacieśnianie współpracy. Ma to szczególne znaczenie dla akceptacji idei integracji przez obywateli Europy. Debatę nad europejskim modelem społecznym muszą wesprzeć konkretne propozycje, zwłaszcza te, które dotyczyć będą polityki migracyjnej. Swoistą "bazą danych" dla takich rozwiązań powinny być przykłady zaczerpnięte ze wzajemnego oddziaływania obszarów zarówno tych związanych z polityką, gospodarką, jak i sferą społeczną.Monografia pt. Współczesne wyzwania europejskie ze względu na swój interdyscyplinarny charakter wynikający z zaprezentowanych artykułów, będących wynikami badań różnych ośrodków akademickich, ukazuje i analizuje problemy integrującej się Europy wielopłaszczyznowo.[...] Bogusław Jagusiak

Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)