Biblioteka Publiczna

Horyzontalne nierówności edukacyjne we współczesnej Polsce

Autor: Zawistowska, Alicja.

Istniejący w Polsce przed 1990 r. system oświaty, który na wyższym szczeblu miał charakter elitarny, w krótkim czasie i dość spontanicznie dostosował się do oczekiwań mas. W praktyce zmiany te następowały w dwóch wymiarach. Pierwszy polegał na zwiększeniu dostępności ścieżek edukacyjnych prowadzących do wyższego wykształcenia oraz na wzroście liczby miejsc na tym poziomie. Drugi

obejmował zmiany wewnątrz poszczególnych szczebli i różnicowanie się instytucji. W efekcie tych zmian doszło do powstania rynku edukacyjnego oferującego większe niż dotychczas możliwości elastycznego kształtowania karier. Nieuchronnie prowadzi to również do zaostrzenia konkurencji między instytucjami edukacyjnymi i podziału na instytucje lepsze i gorsze.Warto wskazać w skrócie, co nowego do wiedzy o generowaniu nierówności edukacyjnych wnosi moja książka. Po pierwsze, inaczej niż dotychczas definiuję kluczowy obszar selekcji edukacyjnych - skupiam się na aspekcie horyzontalnym, a nie wertykalnym. Po drugie, w badaniach koncentruję się na ostatnich latach, traktując okres powojenny tylko jako tło tych analiz. Po trzecie, wyjaśniając nierówności, odwołuję się do teorii kapitału ludzkiego i teorii racjonalnego wyboru, a nie - jak robią to autorzy innych prac - do tradycyjnych koncepcji konfliktowych i funkcjonalistycznych obecnych w badaniach nad stratyfikacją od wielu dekad. (fragmenty Wstępu)

Zobacz pełny opis

---

1. Rozdział I. Teorie nierówności edukacyjnych
2. 1.1. Wykształcenie a struktura społeczna
3. 1.1.1. Ujęcie holistyczne
4. 1.1.2. Nierówności edukacyjne z perspektywy indywidualistycznej
5. 1.2. Uwarunkowania decyzji edukacyjnych
6. 1.2.1. Formy kapitałów edukacyjnych
7. 1.2.2. Struktura instytucji oświatowych a wybory edukacyjne
8. 1.3. Preferencje edukacyjne
9. 1.4. Perspektywa badawcza
10. Rozdział II. Orientacje empiryczne w badaniach nierówności edukacyjnych
11. 2.1. Konceptualizacje badawcze
12. 2.2. Od "szkoły osiągania statusu" do schematu "przejść edukacyjnych"
13. 2.2.1. "Szkoła osiągania statusu"
14. 2.2.2. Generacja przejść edukacyjnych
15. 2.3. Empiryczne generalizacje z przełomu wieków
16. 2.3.1. Pierwsze dziesięciolecie XXI wieku - nierówności edukacyjne w kontekście przekształceń instytucjonalnych
17. 2.4. Podsumowanie
18. Rozdział III. Nierówności edukacyjne od okresu powojennego do transformacji systemowej. Perspektywa przejść edukacyjnych
19. 3.1. Społeczny kontekst dostępu do wykształcenia w okresie powojennym
20. 3.1.1. Wykształcenie, dochód i pozycja społeczna w okresie powojennym
21. 3.2. Hipotezy dotyczące okresu powojennego i przełomu lat
22. osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych
23. 3.2.1. Ustalenia empiryczne
24. 3.3. Co się zmieniło, co zostało bez zmian? Nierówności na dwóch progach selekcji szkolnych
25. 3.3.1. Schemat analizy
26. 3.3.2. Zmiany w strukturze wykształcenia
27. 3.3.3. Relokacja barier edukacyjnych
28. 3.3.4. Szanse edukacyjne w zależności od pochodzenia społecznego i płci
29. 3.4. Interpretacja stabilnych nierówności edukacyjnych
30. 3.5. Podsumowanie
31. Rozdział IV. Przekształcenia systemu edukacyjnego po roku 1990. Instytucje i społeczeństwo
32. 4.1. Przekształcenia szkół średnich
33. 4.1.1. Zróżnicowanie szkół średnich
34. 4.2. Szczebel wyższy - od elitarności do umasowienia
35. 4.2.1. Charakter przekształceń na szczeblu wyższym
36. 4.3. Społeczny i gospodarczy kontekst podejmowania decyzji edukacyjnych na początku XXI wieku
37. 4.3.1. Nierówności społeczne oraz zwroty z wykształcenia
38. 4.3.2. Potoczna percepcja roli wykształcenia
39. 4.4. Podsumowanie
40. Rozdział V. Selekcje horyzontalne na najniższym szczeblu.
41. Rezultaty eksperymentu naturalnego
42. 5.1. Szkoły państwowe i prywatne w Polsce
43. 5.1.1. Nierówności horyzontalne a typ szkoły
44. 5.1.2. Środowisko dydaktyczne
45. 5.1.3. Kapitał społeczny - hipoteza Jamesa Colemana
46. 5.1.4. Struktura społeczna szkół publicznych i prywatnych
47. 5.2. Źródła nierówności pochodzeniowych w wymiarze horyzontalnym
48. 5.2.1. Ilustracja strategii podejmowania decyzji
49. 5.3. Podsumowanie
50. Rozdział VI. Nierówności horyzontalne w szkole średniej.
51. Znaczenie kapitałów edukacyjnych
52. 6.1. Podziały wewnątrzszczeblowe
53. 6.1.1. Kapitały edukacyjne w badaniach empirycznych
54. 6.2. Nierówności w kapitale edukacyjnym uczniów liceów, techników i szkół zawodowych w Polsce
55. 6.2.1. Dlaczego dzieci słabo wykształconych rodziców trafi ają do szkół zawodowych?
56. 6.3. Wpływ szkoły i kapitałów edukacyjnych na osiągnięcia szkolne. Empiryczny test hipotez
57. 6.3.1. Dane, sposób ich analizy oraz wykorzystane zmienne
58. 6.3.2. Podziały pochodzeniowe w szkołach i znaczenie typu szkoły
59. 6.3.3. Znaczenie kapitałów edukacyjnych a typ szkoły
60. 6.4. Selekcje na drugim szczeblu a możliwości dalszej nauki
61. 6.4.1. Możliwości dalszej nauki w zależności od typu szkoły średniej
62. 6.4.2. Typ szkoły średniej a następny kierunek kształcenia
63. 6.4.3. Szkoły średnie: zamknięta czy otwarta struktura
64. 6.5. Selekcje horyzontalne w dwóch rzeczywistościach
65. 6.6. Podsumowanie
66. Rozdział VII. Nierówności horyzontalne na szczeblu wyższym
67. 7.1. Trzy hipotezy wyborów edukacyjnych
68. 7.1.1. Hipotezy dotyczące selekcji ze względu na płeć
69. 7.2. Selekcje horyzontalne na studiach w okresie ekspansji
70. edukacyjnej. Rola pochodzenia społecznego, płci i skłonności do ryzyka
71. 7.2.1. Schemat analiz
72. 7.2.2. Struktura pochodzeniowa między uczelniami i wydziałami
73. 7.2.3. Decyzje edukacyjne w zależności od skłonności do ryzyka
74. 7.2.4. Selekcje ze względu na płeć
75. 7.2.5. Szanse wyboru kierunku studiów
76. 7.3. Podsumowanie
77. Rozdział VIII. Zróżnicowania horyzontalne ze względu na płeć na dwóch progach selekcji szkolnej
78. 8.1. Społeczny kontekst awansu edukacyjnego kobiet
79. 8.2. Struktura wykształcenia kobiet i mężczyzn w Polsce
80. 8.3. Wybory eukacyjne na pierwszym progu
81. 8.3.1. Struktura płci uczniów liceów, techników i szkół zasadniczych
82. zawodowych
83. 8.3.2. Wybory horyzontalne na szczeblu średnim
84. 8.4. Wybory edukacyjne na szczeblu wyższym
85. 8.4.1. Selekcje horyzontalne na studiach
86. 8.5. Hipotezy awansu kobiet i trwałych preferencji w wyborze
87. kierunku studiów
88. 8.5.1. Preferencje kobiet i mężczyzn w wymiarze horyzontalnym
89. 8.5.2. Hipoteza struktury systemu oświaty
90. 8.5.3. Hipoteza pozytywnej dyskryminacji kobiet
91. 8.5.4. Hipoteza wykształcenia jako polisy ubezpieczeniowej
92. 8.6. Podsumowanie
93. Rozdział IX. Szkoła to nie wszystko. Nowe nierówności edukacyjne
94. 9.1. Zajęcia pozaszkolne - interpretacje i zasięg problemu
95. 9.2. Edukacja pozaszkolna jako narzędzie budowania
96. przewagi edukacyjnej
97. 9.3. Nierówności w dostępie do zajęć pozaszkolnych
98. 9.3.1. Nierówności w dostępie do zajęć z zakresu przedmiotów szkolnych
99. 9.3.2. Nierówności w dostępie do kapitału edukacyjnego po wyjściu na rynek pracy
100. 9.4. Podsumowanie

Zobacz spis treści