Marian Małowist ur. 19 grudnia 1909 r., zm. 30 sierpnia 1988 r. w Warszawie – polski historyk, profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. Urodził się w spolonizowanej rodzinie żydowskiej, jako syn Jakuba Małowista, lekarza. Po zdaniu matury w 1927 podjął studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pod kierunkiem Marcelego Handelsmana napisał pracę magisterską i doktorską Handel zagraniczny Sztokholmu i polityka zewnętrzna Szwecji w latach 1470-1503. Do wybuchu II wojny światowej pracował nad habilitacją, którą [>>] poświęcił historii Kaffy w XV wieku. Latem 1939 wyjechał na Krym w celu zobaczenia obiektów, które badał. Kilka dni po powrocie zastał go wybuch wojny. Podczas II wojny światowej wraz z żoną i teściową przebywał w getcie warszawskim, gdzie zajmował niewielkie mieszkanie przy ulicy Siennej. Początkowo prowadził tajne komplety w tajnym gimnazjum Mirlasowej, następnie podjął pracę w szopie, równocześnie gromadząc materiały historyczne, które przetrwały w Archiwum Ringelbluma. 13 sierpnia 1942, podczas pobytu w pracy, jego żona i teściowa zostały zabrane przez Niemców na Umschlagplatz i wywiezione do obozu zagłady w Treblince. Po tym wydarzeniu zdecydował się na ucieczkę z getta. Po aryjskiej stronie pomagali mu m.in. Stanisław Herbst, Helena Brodowska, Witold Kula i Czeczottowa, nauczycielka w gimnazjum Kreczmara. Po opuszczeniu Warszawy trafił na jedną z wsi w powiecie radzyńskim, gdzie pod fałszywymi personaliami – Józef Mil, pracował jako nauczyciel. Tam doczekał końca wojny. W 1944 przeprowadził się do Lublina, gdzie zaangażował w pracę w rozgłośni radiowej PKWN. Po niedługim czasie uległ wypadkowi, wpadając pod ciężarówkę. Prowadził badania nad miejscem Europy Środkowo-Wschodniej w systemie gospodarczym całego kontynentu, mechanizmami gospodarczymi Europy u schyłku średniowiecza i na początku nowożytności oraz relacjami między Europą a krajami Afryki i Orientu. W 1978 podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych. Międzynarodowej sławy amerykański socjolog i historyk Immanuel Wallerstein wskazuje na Mariana Małowista jako najważniejszego obok Fernanda Braudela inspiratora koncepcji analizy systemów-światów. W PRL informacje na temat Mariana Małowista podlegały cenzurze. W 1977 roku jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób pod szczególną kontrolą cenzury. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną z 7 stycznia 1977 roku Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów wymieniały jego nazwisko z adnotacją: „Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW”. Zalecenia cenzorskie zezwalały jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej, naukowej oraz skryptach itp. Jest pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie.
