Biblioteka Publiczna

Zarys filozofii polityki

Autor: Kowalczyk, Stanisław

WSTĘPKsiążka niniejsza nie pretenduje do całościowego omówienia problematyki związanej z dyscypliną określaną jako filozofia polityki bądź też filozofia polityczna. Jest ona raczej wprowadzeniem do tej nauki, dlatego tematyka rozważań ogranicza się do prezentacji ważniejszych koncepcji państwa oraz niektórych zagadnień związanych ze strukturą i funkcjonowaniem tej społeczności

politycznej.Filozofia polityki jest integralną częścią filozofii, wykracza więc poza socjologiczny opis życia polityczno-państwowego. Nie jest także politologią, której status metodologiczny jest przedmiotem ustawicznych sporów, a pragmatyka zbliża ją do aktywnego współudziału w bieżącej polityce. Filozofia polityki zawiera elementy ontologiczno-antropologiczne i normatywne, te ostatnie zaś są powiązane z ocenami etycznymi działań instytucji polityczno-państwowych. Termin "filozofia polityki" może być rozumiany w sensie węższym lub szerokim. W ostatnim wypadku chodzi o uwzględnienie takich współczynników życia politycznego, jak: ekonomia, prawo, historia, kultura, obyczajowość itp. W niniejszej pracy filozofia polityczna jest ujmowana w sensie zawężonym, mianowicie chodzi o zespół zagadnień związanych bezpośrednio ze strukturą państwa, jego instytucjami, zasadami funkcjonowania, istotnymi wartościami i celami.Aktywność społeczno-polityczna jest emanatem człowieka, jego bytowej struktury, uzdolnień, władz i atrybutów. Trudno więc racjonalnie mówić o filozofii polityki w oderwaniu od filozoficznej antropologii2. Kontynuacją i eg-zemplifikacją zarazem filozofii człowieka jest filozofia społeczna, której naturalnym dopełnieniem jest właśnie filozofia polityki. Niektóre środowiska naukowe w Europie Zachodniej (np. w Leuven w Belgii) używają terminu "filozofia społeczno-polityczna". Większość prac z zakresu tej problematyki omawia odrębnie filozofię społeczną i filozofię polityki. Jest to stanowisko bardziej zasadne, ponieważ aktywność polityczna jest specyficzną domeną szeroko rozumianego życia społecznego. Skoro filozofia polityki jest jedną z dyscyplin filozoficznych, to nasuwa się pytanie: jaki nurt filozoficzny może być najbardziej użyteczny w rozpatrywaniu zagadnień życia politycznego? Preferencje poszczególnych uczonych są w tej dziedzinie bardzo zróżnicowane, wykorzystywane-są m.in.: filozofia analityczna, liberalna, nurt niemieckiego idealizmu (najczęściej heglizm), marksizm (zwłaszcza w wersji szkory frankfurckiej), egzystencjalizm. Wybór stanowiska filozoficznego ma swoje konsekwencje przy analizie konkretnych problemów filozofii polityki, m.in. skłania do opowiedzenia się za określoną koncepcją państwa. Główną doktrynalną podstawą rozważań filozofii polityki w niniejszej pracy jest filozofia klasyczna, wywodząca się z przemyśleń Arystotelesa, a kontynuowana i rozwijana w personalizmie społecznym inspiracji św. Tomasza z Akwinu. Tak pojmowany personalizm jest jednak otwarty na twórczy wkład innych nurtów filozoficznych, w tym filozofii liberalnej, fenomenologii, egzystencjalizmu, filozofii dialogu i nurtu aksjologii.Literatura poświęcona problematyce politycznej jest bogata i zróżnicowana zarówno w swym profilu, jak i poziomie naukowo-merytorycznym. Niektóre prace programowo ograniczają się do prezentacji współczesnej filozofii polityki3, inne są historycznym zarysem głównych doktryn politycznych lub politycz-no-prawnych4. Wielu autorów koncentruje uwagę na poszczególnych nurtach filozofii polityki bądź też na konkretnych modelach państwa, najczęściej na demokracji liberalno-parlamentarnej5. Relatywnie bardziej skromna jest literatura, która omawia problematykę filozofii polityki w sposób systematyczny i merytoryczny, a nie tylko historyczny.Publikowana książka obejmuje trzy części. Pierwsza z nich, zatytułowana Zagadnienia wstępne, zawiera wyjaśnienia podstawowych pojęć, wskazuje na przedmiot, cel i funkcje filozofii polityki, charakteryzuje stosowane w niej metody oraz ujmuje ją w relacji do dyscyplin pokrewnych. Część druga pracy prezentuje szereg koncepcji państwa jako społeczności politycznej, są to między innymi: politeia antycznej Grecji, makiawelizm, liberalizm, republikanizm, społeczny personalizm, komunitaryzm, fundamentalizm religijno-polityczny. Wymienione koncepcje państwa są niezwykle interesujące dla filozofii polityki, ponieważ w dziejach świata odegrały znaczącą rolę i ciągle stanowią alternatywę dla niektórych działaczy politycznych. Ostatnia część książki omawia szkicowo takie centralne problemy filozofii polityki, jak: geneza państwa, jego formy, struktura, funkcje i atrybuty, zasady funkcjonowania demokracji, relacja społeczeństwa obywatelskiego i państwa, problem neutralności aksjologicznej (etycznej i światopoglądowej) w funkcjonowaniu państwa oraz jego status w kontekście współczesnych procesów integracyjno-globalizacyjnych. Autor jest świadomy selektywności dokonanego wyboru zarówno koncepcji państwa, jak i zagadnień związanych z ideą społeczności polityczno-państwowej. Niektóre problemy społeczno-polityczne były już omawiane w moich pracach publikowanych wcześniej.

Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)