Biblioteka Publiczna

Niepełnosprawni w świecie muzyki

Autor: Jutrzyna, Ewelina.

OD AUTORAW dziedzinie pedagogiki specjalnej jest wciąż jeszcze pewna ilość znaków zapytania i nierozstrzygniętych kwestii. Dotyczą one zagadnień wczesnej interwencji, metod nauczania w warunkach integracji, w szkole specjalnej, wczesnej diagnozy zaburzeń, wielorakich niepełnosprawności złożonych oraz przemiany dotychczasowych schematów odbioru skutków niepełnosprawności osób. Deprywacja sensoryczna,

niepełnosprawność intelektualna lub ruchowa negatywnie wpływają na wiele procesów zachodzących w procesie ontogenezy. Na przykład przy zaburzeniach wzroku powstają problemy z orientacją przestrzenną, poznawaniem otaczającego środowiska i przyswajaniem wiedzy, aktywnością kognitywną, samodzielnością itp. Brak oralnych obrazów fonemów dość często przyczynia się do powstawania wad wymowy. Utrata lub poważne uszkodzenie wzroku stwarza dziecku niewidomemu dodatkowe problemy w zakresie sensomotoryki, a także problemy natury psychologicznej i psychospołecznej. Stąd dziecko niewidome często jest odbierane jako dziecko z zaburzeniem wieloukładowym. Bardzo ważna dla niego jest organizacja działań ukierunkowanych na stymulację doznań czuciowych i rozwój intelektualny. Szeroki wachlarz tych problemów wymaga pogłębienia dotychczasowej wiedzy oraz wzbogacenia arsenału stosowanych metod dydaktycznych i terapeutycznych. Każda niepełnosprawność odbija się negatywnie na życiu dotkniętej nią jednostki.W kręgu problemów wymagających rozstrzygnięcia mieści się także zagadnienie dotyczące roli sztuki w edukacji i terapii niepełnosprawnych. Warto podkreślić, że w ostatnich latach znacznie rozszerza się zakres wykorzystania muzyki w diagnozie i terapii wielu zaburzeń rozwojowych, o czym świadczy dość szeroka rozpiętość proponowanych na rynku edukacyjnym różnorodnych programów i pomocy dydaktycznych, mimo że nie zawsze fachowych i skutecznych. Problem wykorzystania sztuki, a w szczególności muzyki, w terapii dzieci niepełnosprawnych jest dyskutowany na wielu konferencjach naukowych w kraju. Ale dla dobra sprawy potrzebne są naukowe badania zakrojone na dużą skale, a nie tylko natury przyczynkarskiej. Przede wszystkim należy stworzyć gruntowny fundament opierający się na wiedzy muzyczno-teoretycznej, psychologicznej i pedagogicznej umożliwiający spojrzenie na muzykę jako na potężny środek wspomagający rozwój dziecka w warunkach dyzontogenezy.Pomysł napisania niniejszej książki powstał w wyniku troski o miejsce muzyki w rozwoju i terapii osób z różnymi zaburzeniami, ponieważ z niepokojem obserwujemy umacniającą się marginalizację muzyki w edukacji i życiu społecznym. Jest to w pewnym stopniu związane także z reformą szkolnictwa, która spowodowała stopniową redukcję w szkolnych planach lekcji rytmiki, muzyki i plastyki, zmniejszenie wydatków na zajęcia pozalekcyjne i in. W ten sposób terapeutyczne i edukacyjne walory muzyki de facto pozostały niedocenione.Zbagatelizowano fakt, że umiejętne wykorzystanie muzyki wpływa na rozwój intelektu dziecka niepełnosprawnego i dostarcza wrażeń, których odbiór jest zakłócony lub wręcz uniemożliwiony na skutek poważnego zaburzenia rozwoju. Tymczasem przygotowanie osoby niepełnosprawnej do optymalnego funkcjonowania w społeczeństwie jest niezmiernie ważne. Wielokrotnie w swoich pracach tezę tę podkreślała twórczyni polskiej pedagogiki specjalnej Maria Grzegorzewska oraz kontynuatorzy jej idei i pomysłów - Z. Sękowska, A. Hułek, R. Ossowski i wielu innych. Helena Keller w swoich wspomnieniach pisze o wielkiej terapeutycznej roli, jaką odegrała muzyka w jej życiu.Zasadność treści niniejszej książki wypływa z potrzeb społecznych, potwierdzonych założeniami współczesnej edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Znalazł się w niej materiał będący rezultatem zarówno badań naukowych, jak i doświadczeń praktycznych. Jest to praca wielowątkowa. Koncepcja książki została oparta na przeglądzie pewnych aspektów stanu i sposobów wykorzystania muzyki we wspieraniu rozwoju dziecka niepełnosprawnego. Część z nich została zaprezentowana w szerszym ujęciu, lecz niektóre - tylko zasygnalizowane. Czytelnik znajdzie tu różnorodny materiał, który, mam nadzieje, pomoże w rozwiązywaniu problemów towarzyszących pracom z dzieckiem niepełnosprawnym, jak również będzie inspirować do nowych refleksji nad problemem wykorzystania muzyki w pedagogice specjalnej.Książka adresowana jest przede wszystkim do osób pracujących z dziećmi z zaburzeniami rozwoju. Są nimi rodzice, nauczyciele, wychowawcy, terapeuci, psycholodzy, wolontariusze. Niewątpliwie będzie ona przydatna także studentom pedagogiki, pedagogiki specjalnej, wychowania muzycznego, psychologii, muzykoterapii i innych pokrewnych kierunków. Mam nadzieję, że opracowanie to będzie również pomocne i interesujące dla określonych kół naukowych, zajmujących się problemami edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych.Pragnę serdecznie podziękować przede wszystkim dzieciom, z którymi na przestrzeni kilku dziesięcioleci łączyła mnie praca i twórcze poszukiwania. Słowa głębokiego szacunku i wdzięczności kieruję pod adresem recenzentów - pani dr hab. Iwony Kowalkowskiej z Akademii Muzycznej im. F. Chopina (filia w Białymstoku) i pana dr. hab., prof. Jacka Błeszyńskiego z Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu za wnikliwe przeczytanie tego opracowania i udzielenie wielu cennych wskazówek i uwag. Słowa wdzięczności kieruję również pod adresem wielu moich kolegów, wspierających mnie w działaniach twórczych i poszukiwaniach naukowych.

Sprawdź dostępność, zarezerwuj (zamów):

(kliknij w nazwę placówki - więcej informacji)