Smutno i biednie płynie życie w małym, skromnym dworku szlacheckim w Górowie. Mieszka tam pan krajczy z dwiema krewniaczkami: Marią, młodą i piękną sierotą, oraz starą panną Scholastyką. Okoliczna szlachta z pogardą odnosi się do ubogich sąsiadów, szydząc z ich ubóstwa i wykluczając Marię z życia towarzyskiego. Pewnego dnia wszystko się zmienia: obie kobiety otrzymują milionowy spadek po
zmarłej krewnej! Maria ma teraz ogromny posag i staje się najlepszą partią w okolicy. Do drzwi dworku w Górowie puka cały sznur chciwych, pozbawionych skrupułów konkurentów, których zadłużone majątki może uratować bogaty ożenek. Jednak Maria całą siłą pierwszej miłości kocha Seweryna, wartościowego i ubogiego młodzieńca, który na wieść o niespodziewanym spadku usuwa się, aby nie posądzono go o zakusy na majątek sieroty. Czy owa pierwsza miłość wytrzyma próbę czasu, gdy zewsząd otaczają Marylę salonowi młodzieńcy, wiedzący jak zawrócić w głowie naiwnej dziewczynie...
Kraszewski Józef Ignacy, pseud. B. Bolesławita, ur. 28 VII 1812, Warszawa, zm. 19 III 1887, Genewa,
powieściopisarz, poeta, publicysta, historyk, wydawca, działacz społeczny.
1830 uczestnik spisku przedpowstaniowego w Wilnie 1831–32 więziony, 1841–51 wydawca i redaktor „Athenaeum”; początkowo w kręgu koterii petersburskiej, stał się w ciągu lat 50. rzecznikiem umiarkowanych idei liberalno-demokratycznych 1858 upomniany na audiencji przez papieża Piusa IX za „niemoralną” tendencję dzieł, antycypujących program pozytywizmu; 1859–62 redaktor „Gazety Codziennej” od [>>] 1861 „Gazeta Polska”; 1863 zagrożony aresztowaniem wyjechał z Warszawy i osiadł w Dreźnie; zwalczał w prasie europejską antypowstaniową propagandę rosyjską, po klęsce powstania zaś tendencje konserwatywno-ugodowe i ultramontańskie w kraju „Z roku... Rachunki” 1867–70, rozwijał także działalność przeciw zaborcom 1883–85 więziony w Moabicie i Magdeburgu za współpracę z wojskowym wywiadem francuskim; 1879 uczczony w Krakowie jubileuszem 50-lecia twórczości który stał się ogólnopolską manifestacją kulturalną i patriotyczną; 1882 inicjator i współzałożyciel Macierzy Polskiej; od 1872 członek AU. Z rozległej i różnorodnej twórczości Kraszewskiego, obejmującej prawie wszystkie dziedziny piśmiennictwa ponad 600 tomów, a także malarstwo i muzykę, popularność zachowały liczne powieści historyczne, nowatorskie wówczas w sposobie łączenia fikcji i faktów historycznych Kraszewski wypracował różny od walterskotowskiego typ romansu dokumentalnego, zawierające obraz dziejów Polski, ukształtowany polemicznie wobec historiozofii szkoły krakowskiej cykl 29 powieści przedstawiających historię polską od czasów prahistorycznych — Stara baśń 1875, do Augusta III — Saskie ostatki 1889, ponadto Zygmuntowskie czasy 1846, tzw. trylogia saska: Hrabina Cosel 1874, Brühl 1875, Z siedmioletniej wojny t. 1–2 1876, powieści z czasów stanisławowskich, m.in. Macocha 1873, Barani kożuszek 1880, tzw. powieści ludowe, zwłaszcza Ulana 1843, ze śmiałą i nowatorską wówczas analizą przeżyć chłopki skrzywdzonej przez pana do tego cyklu należą m.in. Ostap Bondarczuk 1847, Chata za wsią, t. 1–3 1854–55, Jermoła 1857 oraz niektóre współczesne powieści społeczno-obyczajowe Latarnia czarnoksięska 1843–44 i społeczno-polityczne zwłaszcza związane z powstaniem styczniowym Dziecię Starego Miasta 1863 i popowstaniową polemiką z konserwatyzmem Morituri, t. 1–2 1874, Szalona, t. 1–2 1882. Ponadto wiersze Bajki i bajeczki 1855, opowiadania, utwory dramatyczne komedia Panie Kochanku 1867, szkice z podróży Kartki z podróży 1858–64, wydanie 2 t. 1–2 1977, studia literackie Kraszewski o powieściopisarzach i powieściach 1962, historyczne Polska w czasie trzech rozbiorów, t. 1–3 1872–75, edycje źródeł historycznych i pamiętników oraz Dzieł W. Szekspira t. 1–3 1875–77, wspomnienia Pamiętniki 1972; przez całe życie prowadził rozległą korespondencję. Nazwany „człowiekiem-instytucją” odegrał doniosłą rolę w ukształtowaniu kultury polskiej XIX w. Powieści ludowe t. 1–2 1955, Cykl powieści historycznych... t. 1–29 1958–63, Dzieła: Powieści obyczajowe 1959–88, Powieści historyczne 1961–91; Poezje wybrane 1988.
![Okładka książki Milion posagu [Dokument dźwiękowy] / Józef Ignacy Kraszewski.](okladki/ISBN/8361/8361592318.jpg)
