Nagroda Literacka m.st. Warszawy 2022

Prof. Błażej Brzostek w swojej nietypowej książce historycznej „Wstecz. Historia Warszawy do początku” proponuje nam podróż w czasie: od teraźniejszości do przeszłości naszego miasta. To wyjątkowo interesująca przygoda. Nie tak podawano nam historię w szkołach i nie według takiej chronologii zbudowane są zazwyczaj dzieła historyczne, w tym monografie miast. Brzostek potraktował czas w sposób przewrotny, ale czy ustalonemu przez niego wektorowi „podróży” można coś zarzucić? Przecież nasza uwaga jest skierowana na teraźniejszość, na to, co widzimy tu i teraz. Dopiero kiedy przychodzi refleksja, że nie zawsze tak było, zagłębiamy się w przeszłość.  

Brzostek rozpoczyna swoją opowieść od lat 2021-1990, kończy na latach 1525-1339, „wędrujemy” więc od współczesności do średniowiecza, kiedy nasze miasto dopiero powstawało. Tekst podzielony jest na osiem rozdziałów (poprzedzonych wstępem), a te na podrozdziały, co sprzyja czytelnikowi, bo ułatwia lekturę. Dzieło Brzostka liczy prawie osiemset stron, a jednak jest tak ciekawe, że wydaje się za krótkie. Lekkość i łatwość lektury zawdzięczamy niewyłącznie zabiegom formalnym, ponieważ Brzostek nie tylko chronologię potraktował w sposób nieoczywisty, ale również samą historię. Autor nie przytłacza czytelnika masą faktów, nie zniechęca nadmiarem dat czy nazwisk, nie szpikuje opowieści o przeszłości rozbudowanymi statystykami. Narracja jest płynna, często oddaje ją samym uczestnikom wydarzeń (lub obserwatorom), przytacza wypowiedzi nie tylko badaczy, ale i twórców, dziennikarzy, ludzi kultury (np. Leopold Tyrmand, Gustaw Herling-Grudziński, Agnieszka Osiecka, Jerzy Putrament, Maria Dąbrowska, Bolesław Prus, Wacław Borowy, Dariusz Fikus, Piotr Bikont, Beata Kęczkowska, Janusz Rolicki, Teresa Stylińska). Moim zdaniem, największą zaletą książki Brzostka jest dobór faktów (bardzo subiektywny – dzięki temu zastanawiający i ciekawy). Autor pokazuje to, co interesuje jego i co mogłoby zainteresować czytelnika (zarówno znającego dobrze historię, jak i laika), w związku z tym nie zawsze są to wielkie wydarzenia historyczne czy też miejsca zapisane głęboko w zbiorowej pamięci, np. „uświęcone krwią” – jak to często bywa w opisach przeszłości Polski i przeszłości naszej stolicy. Już choćby fragment tekstu poświęcony Stadionowi Dziesięciolecia daje nam przedsmak tego, co znajdziemy w tym niezrównanym dziele – nagrodzonym w 2022 r. Nagrodą Literacką m.st. Warszawy w kategorii: „książka o tematyce warszawskiej”.

Polecam gorąco „Wstecz. Historię Warszawy do początku” nie tylko warszawiakom.

Dział Strategii Rozwoju i Promocji
M. Strękowska-Zaremba

Błażej Brzostek, „Wstecz. Historia Warszawy do początku”, Muzeum Warszawy, 2021.

Link do katalogu bibliotek mokotowskich: klik tutaj