5 książek nagrodzonych w 2025 roku. W prezencie i do czytania w święta
Książka jako prezent zawsze najlepsza. Warto je dawać innym, a samemu po prostu wypożyczyć w bibliotece i… na spokojnie przeczytać w święta.
Do czytania w święta i na prezent polecamy książki, które w tym roku zdobyły nagrody literackie. Zbieramy propozycje w jednym miejscu, żeby było wam łatwiej. Przy konkretnych pozycjach od razu jest link do naszego katalogu. Dzięki temu łatwiej wypożyczyć!
Książki nagrodzone w 2025 roku – w prezencie i do czytania
Poniżej lista książek, które zostały nagrodzone w mijającym roku. Niestety, nie znajdziecie na niej tytułów autorstwa noblisty, bo Nagrodę Nobla otrzymuje pisarz, a nie książka. Podobnie zresztą jest w przypadku nagrody Bookera. Mimo tego jest z czego wybierać.
Paszport Polityki: Jul Łyskawa za „Prawdziwą historię Jeffreya Watersa i jego ojców”
Jul Łyskawa swoją pierwszą powieść wydał we wrześniu 2024, a już w styczniu 2025 dostał za nią Paszport Polityki. „Literacki pocisk, językowa bomba, powieść totalna” – tak w sześciu słowach opisuje „Prawdziwą historię Jeffreya Watersa i jego ojców” wydawnictwo Czarne, podsumowując, że powieść Łyskawy to groteskowa saga o mieszkańcach pewnej mieściny. „W pozornie sennym miasteczku stojącym hartem ducha i siłą drwalskich mięśni powstaje Jeffrey Waters. Z prowincjonalnych lasów trafia na pierwsze strony gazet i do kartotek FBI. Jego istnienie i nagła popularność budzą gorące emocje w amerykańskim społeczeństwie, a do matecznika Watersa zjeżdżają dziennikarze z całego kraju, ciekawscy fani i uduchowieni wyznawcy drzew. Szukają jego korzeni, za wszelką cenę starając się dociec, kim tak naprawdę jest on i jego stwórca oraz co to znaczy dla przyszłości świata” – czytamy.
Nagroda Literacka Nike: Eliza Kącka za „Wczoraj byłaś zła na zielono”
Eliza Kącka otrzymała Nagrodę Nike za autobiograficzny esej „Wczoraj byłaś zła na zielono”. To literacki zapis doświadczeń autorki z okresu ciąży i wychowania dorosłej już córki w spektrum autyzmu. Słowo „autyzm” nie pada w tekście ani razu. Już od pierwszych stron narratorka zastrzega, że będzie unikać przywoływania terminów medycznych, by nie być w ich władzy i nie dać sobie nałożyć kagańca. Bohaterką książki jest Ruda, neuroatypowa córka narratorki, której świat matka próbuje zgłębić, ale udaje jej się go jedynie „opukać”.
Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus: Darko Cvijetić za „Windę Schindlera”
Nagrodzona Angelusem „Winda Schindlera” Darko Cvijeticia (wyd. Oficyna Literacka Noir sur Blanc) traktuje o pamięci, winie i próbach odkupienia. To opowieść o mieszkańcach wieżowca w Prijedorze – w rodzinnym mieście autora, nazywanym „dziurą w świecie znaną ze zbrodniarzy wojennych, obozów i malarzy. Darko Cvijetić z jednej strony kreśli obraz codziennego życia robotniczych rodzin, ich bliskości i wspólnoty, a z drugiej pokazuje, jak te relacje bardzo się zmieniły w czasie wojny. Sąsiedzi i przyjaciele stają po przeciwnych stronach konfliktu, sięgają po broń, trafiają do obozów, rozpoznają wśród poległych.
Nagroda im. Wisławy Szymborskiej i Nagroda Literacka m.st. Warszawy: Antonina Tosiek za „Żertwy”
Najważniejsze polskie wyróżnienie poetyckie w 2025 roku Antonina Tosiek odebrała za zbiór poetycki „Żertwy”. Za ten sam tom otrzymała również Nagrodę Literacką m.st. Warszawy. A czym są żertwy? „Żertwa” to w mitologii słowiańskiej ofiara całopalna składana – ze zwierząt oraz ludzi – na cześć bóstwa przez żercę, czyli kapłana. Poetkę „od początku interesowała w żertwie podwójność i nieoczywistość ofiary”. Wiersze „wyrażają ból, cierpienie, chorobę i śmierć, ale i próbują je poetycko zakląć, złagodzić, odegnać. Jest to poezja prawdziwie egzystencjalna, poezja okolic śmierci: dotkliwa, naturalistyczna, pełna empatii, miłości, poświęcenia, solidarności”.
Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego: Andrzej Dybczak za „Las duchów”
Przyznawaną po raz 16. Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego za otrzymał Andrzej Dybczak za reportaż „Las duchów” (wyd. Nisza). Reportaż Dybczaka przenosi nas w świat przedmiotów przywożonych z Syberii przez polskich badaczy i zesłańców, by powrócić z nimi do utraconego świata szamanów, w miejsca, gdzie powstały i gdzie nadal są ważnymi artefaktami kultury i wiary. To mądra i skromna książka o tragedii kolonizowanych narodów. O tym, jak zaborcze państwo kradnie podbijanym przez siebie nie tylko zasoby materialne, ale i duszę. Autor stworzył historię uniwersalną, właśnie dlatego, że mocno zakorzenią w konkretnym miejscu i czasie. Trudno o lepszą syntezę reportażu i literatury.
Jul Łyskawa swoją pierwszą powieść wydał we wrześniu 2024, a już w styczniu 2025 dostał za nią Paszport Polityki. „Literacki pocisk, językowa bomba, powieść totalna” – tak w sześciu słowach opisuje „Prawdziwą historię Jeffreya Watersa i jego ojców” wydawnictwo Czarne, podsumowując, że powieść Łyskawy to groteskowa saga o mieszkańcach pewnej mieściny. „W pozornie sennym miasteczku stojącym hartem ducha i siłą drwalskich mięśni powstaje Jeffrey Waters. Z prowincjonalnych lasów trafia na pierwsze strony gazet i do kartotek FBI. Jego istnienie i nagła popularność budzą gorące emocje w amerykańskim społeczeństwie, a do matecznika Watersa zjeżdżają dziennikarze z całego kraju, ciekawscy fani i uduchowieni wyznawcy drzew. Szukają jego korzeni, za wszelką cenę starając się dociec, kim tak naprawdę jest on i jego stwórca oraz co to znaczy dla przyszłości świata” – czytamy.
Eliza Kącka otrzymała Nagrodę Nike za autobiograficzny esej „Wczoraj byłaś zła na zielono”. To literacki zapis doświadczeń autorki z okresu ciąży i wychowania dorosłej już córki w spektrum autyzmu. Słowo „autyzm” nie pada w tekście ani razu. Już od pierwszych stron narratorka zastrzega, że będzie unikać przywoływania terminów medycznych, by nie być w ich władzy i nie dać sobie nałożyć kagańca. Bohaterką książki jest Ruda, neuroatypowa córka narratorki, której świat matka próbuje zgłębić, ale udaje jej się go jedynie „opukać”. 
Nagrodzona Angelusem „Winda Schindlera” Darko Cvijeticia (wyd. Oficyna Literacka Noir sur Blanc) traktuje o pamięci, winie i próbach odkupienia. To opowieść o mieszkańcach wieżowca w Prijedorze – w rodzinnym mieście autora, nazywanym „dziurą w świecie znaną ze zbrodniarzy wojennych, obozów i malarzy. Darko Cvijetić z jednej strony kreśli obraz codziennego życia robotniczych rodzin, ich bliskości i wspólnoty, a z drugiej pokazuje, jak te relacje bardzo się zmieniły w czasie wojny. Sąsiedzi i przyjaciele stają po przeciwnych stronach konfliktu, sięgają po broń, trafiają do obozów, rozpoznają wśród poległych.
Najważniejsze polskie wyróżnienie poetyckie w 2025 roku Antonina Tosiek odebrała za zbiór poetycki „Żertwy”. Za ten sam tom otrzymała również Nagrodę Literacką m.st. Warszawy. A czym są żertwy? „Żertwa” to w mitologii słowiańskiej ofiara całopalna składana – ze zwierząt oraz ludzi – na cześć bóstwa przez żercę, czyli kapłana. Poetkę „od początku interesowała w żertwie podwójność i nieoczywistość ofiary”. Wiersze „wyrażają ból, cierpienie, chorobę i śmierć, ale i próbują je poetycko zakląć, złagodzić, odegnać. Jest to poezja prawdziwie egzystencjalna, poezja okolic śmierci: dotkliwa, naturalistyczna, pełna empatii, miłości, poświęcenia, solidarności”. 
Przyznawaną po raz 16. Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego za otrzymał Andrzej Dybczak za reportaż „Las duchów” (wyd. Nisza). Reportaż Dybczaka przenosi nas w świat przedmiotów przywożonych z Syberii przez polskich badaczy i zesłańców, by powrócić z nimi do utraconego świata szamanów, w miejsca, gdzie powstały i gdzie nadal są ważnymi artefaktami kultury i wiary. To mądra i skromna książka o tragedii kolonizowanych narodów. O tym, jak zaborcze państwo kradnie podbijanym przez siebie nie tylko zasoby materialne, ale i duszę. Autor stworzył historię uniwersalną, właśnie dlatego, że mocno zakorzenią w konkretnym miejscu i czasie. Trudno o lepszą syntezę reportażu i literatury.