„Zygmunt Łazarski, właściciel drukarni, zapisał się trwale w pamięci bibliofilów jako drukarz i wydawca szeregu pięknych książek. Zbierał rzeczy z zakresu drukarstwa, introligatorstwa, szczególnie zaś ubiegał się o dzieła, które wyszły z drukarni Banku Polskiego, resztki bowiem urządzeń po niej nabyła firma Łazarskich. Nadzwyczaj uczynny miły drukarz ten bibliofil nie potrafił jakoś upilnować czy dobrze zarządzać odziedziczonym przedsiębiorstwem i doprowadziły do upadku, a sam znalazł się w trudnych warunkach finansowych. Zginął w obozie niemieckim”.
Jan Michalski, 55 lat wśród książek, Wrocław 1976, str. 125 – 126
W czerwcu 1926 r. odwiedzili mnie Edward Chwalewik i Zygmunt Łazarski w celu omówienia spraw związanych z bibliofilstwem. Chwalewika ceniłam jako autora źródłowego dzieła pt. Zbiory polskie, Łazarskiego jako znakomitego typografa, wskrzesiciela i propagatora tradycji Gröllowskiej oficyny drukarskiej. Każde wydawnictwo wychodzące z tłoczni Łazarskich, ojca i syna, przy ul. Złotej nosiło piętno artyzmu. (W roku 1916 powierzyłam drukarni Łazarskich zbiór sonetów pt. Warszawa w sonetach, który został kunsztownie opracowany pod względem graficznym, wzorowanym na drukach Gröllowskich). Miłośnicy książek nakłonili mnie, abym weszła do zarządu Towarzystwa Bibliofilów Polskich, które miało powstać dzięki inicjatywie Stefana Dembego pod hasłem podjęcie walki z rozpanoszeniem się w polskiej produkcji wydawniczej książki szpetnej zarówno pod względem treści, jak formy. Towarzystwo miało na celu budzenie w społeczeństwie zamiłowanie do pięknej książki, organizowanie wystaw, zjazdów i odczytów oraz wydawanie książek doskonałych jako okazów szlachetnego kosztu graficznego. Bez namysłu przyrzekłam swój udział i pracę. Towarzystwo Bibliofilów z siedzibą w Warszawie, z Dembem na czele, zawiązało się w kilka miesięcy po owej rozmowie. (…) Ordynat Edward Krasiński oddał nam do dyspozycji salę posiedzeń Biblioteki Ordynacji na Okólniku i tam odbywały się obrady. Głos w dyskusjach zabierali: Chwalewik, Łazarski, Wellisz, Żerański, Cieślewski (syn), Reychmann, Maliszewski, Szeryński, Wóycicki i Ord. Krasiński.
Zuzanna Rawska, Moje życie z książką, Wrocław 1964, str. 183-185.
W encyklopediach i słownikach
ŁAZARSKI
- Władysław (zm. 1944 Warszawa) drukarz. Dane biogr. skąpe. Nabył resztki urządzeń Drukarni Banku Pol. w Warszawie i ok. 1898 otworzył przy ul. Daniłowiczowskiej 6 drukarnię pn. Tłocznia Władysława Łazarskiego, przeniesioną później na ulicą Marszałkowską 114. Wykonywało wydawnictwa luksusowe, niektóre własnym nakładem. Ogłosił (przed 1912) Wzory pism drukarni Wł. Łazarskiego. W 1906 policja zamknęła i opieczętowała na jakiś czas lokal drukarni. W 1912 Łazarski wszedł w skład Zarządu Kursu Kształcenia Zaw. Grafików w Warszawie; tr. jego staraniem a nakładem Kursów wyniósł jeden rocznik czas. fachowego „Grafika”, wykonany w tłoczni Ł. pod kierunkiem syna. W 1923 uczestniczył w międzynar. zjeździe Bibliotekarzy i Bibliofilów w Paryżu. W 1923/24 z inicjatywy Ł. powstał przy Salezjańskiej Szkole Rzemiosł w Warszawie Dział Grafiki. Drukarnia posiadała sygnet wykonany ok. 1921 przez E. Bartłomiejczyka. Już przed I wojną świat. kierownictwo firmy, bez zmiany jej nazwę, sprawował syn.
- Zygmunt (zm. w obozie koncentr. Oświęcim) drukarz, bibliofil. Pod jego zarządem, kierownictwem techn. M. Drabczyńskiego i kierownictwem artyst. A. Półtawskiego firma rozwinęła się w jedną z najlepszych tłoczni warszawskich. Drugi Ł. odznaczały się staranne wykonaniem i piękną czcionką; wzory czerpano z druków końca XVIII i pocz. XIX w., z epoki stylu empire i biedermeier. Drukarnia stosowała antykwę pol. Półtawskiego; korzystała z czcionek odlewanych wytwórni J. Idźkowskiego. Jedne z najpiękniejszych wydawnictw tłoczonych u Ł. to Le livre polonais au XV et XVI siècle S. Lama (1923), Coup d’oeil sur l’historie de la bibliographie en Pologne S. P. Koczorowskiego (1924) i Legenda W. Reymonta (1925). W 1933 wydrukował „Bibliofila Polskiego” pod red. J. Lorentowicza. Tłoczył też szereg druków tow. bibliofilskich. Ł. wydawał też reprodukcje dawnych drzeworytów lud., eksponowane w 1922 na wystawie Tow. Miłośników Historii w Warszawie; katalog ich opracował J. Kieszkowski. Nakładem własnym opublikował 6 tomów „Biblioteki Zawodowej Graficznej” (1922-28). Drukował m.in. wydawnictwa Gebethnera i Wolffa oraz E. Wendego i Sp. W 1926 firma brała udział w Międzynar. Wystawie Pięknej Książki w Paryżu, w 1927 – w Lipsku. W 1930 Łazarski rozpoczął budowę gmachu przy ul. Sandomierskiej na Mokotowie, przeznaczonego na pomieszczenie drukarni (mieszczącej się wówczas przy ul. Złotej 7/9), budowy nie ukończono; wkrótce (po 1933) z powodu trudności finansowych firma została zlikwidowana. – Był zamiłowanym Bibliofilem, wiceprezesem (1921-28) Tow. Bibliofilów Pol. w Warszawie oraz Rady Bibliofilskiej (utworzonej na I Zjeździe Bibliofilów Pol. w Warszawie 1925). W 1924 wystąpił z wnioskiem założenia Muzeum Książki w Warszawie, ofiarując na ten cel pałacyk nad Wisłą, tzw. Kasztelankę. Zgromadził księgozbiór z zakresu drukarstwa (ok. 480 t.) oraz techniki druk. (ok. 900 t.), zawierające druki Banku Pol. (ponad 360 t.) i druki Grölowskie (ponad 40 t.( Ogłosił: O organizacji drukarstwa („Kurier Warszawski” 1918 nr 98) i Książka artystyczna („Sztuka i Praca” 1928 z. 21/24).
Tadeusz Galewski, hasła [W:] Słownik Pracowników Polskiej Książki, Warszawa – Łódź, 1972, s. 533-534
ŁAZARSKI
- Władysław (zm. 1944), właściciel drukarni w Warszawie przy ul. Złotej 9 (obecnie Kniewskiego). Inwentarz drukarni składał się początkowo w części z urządzeń pozostałych po drukarni Banku Polskiego.
- Zygmunt, syn Władysława, prowadził w okresie międzywojennym drukarnię, zał. przez ojca. Kierownikiem graficznym drukarni był przez dłuższy czas grafik A. Półtawski, którego antykwę stosowano w drukach zakładu Ł. Produkcja drukarni Ł. wyróżniała się wysokim poziomem estetycznym. Drukował tu między innymi swoje prace Książka wytworna, rzecz o estetyce druku (1922) i Le livre polonais au XV et XVI siècle (1923) S. Lam. Oba druki należały do serii Biblioteka Zawodowa Graficzna. Zygmunt Ł. był znanym bibliofilem i członkiem Tow. Bibliofilów Polskich. Ok. 1930 rozpoczął budowę gmachu dla swojej drukarni przy ul. Sandomierskiej, ale zakład uległ w 1932 likwidacji z powodu trudności finansowych. Ł. zginął w obozie śmierci w Oświęcimiu.
Hasło [W:] Encyklopedia wiedzy o książce, s. 1433
